Mirastan Feragat (Olumsuz Miras) Sözleşmesi

Mirastan Feragat Sözleşmesi Nedir?

Mirastan feragat sözleşmesi, mirasbırakan ile saklı pay sahibi mirasçılardan birisi arasında yapılan bir işlemdir. Sözleşme, mirasçı bakımından sağlar arası, mirasbırakan bakımından ise ölüme bağlı bir tasarruf özelliği taşır.

Mirasbırakanın sağlığında mirastan feragat sözleşmesi yapmış olan mirasçı, mirasbırakanın ölümünden sonra mirasa hak kazanamaz. Yani mirasçılık sıfatını kaybetmiş olur.

 Mirasbırakan, bir mirasçısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sözleşmesi yapabilir.

Feragat eden, mirasçılık sıfatını kaybeder.

(TMK m.528)

Mirastan feragat sözleşmesini mirasın reddi ile karıştırmamak gerekir. Mirasın reddi, mirasbırakanın ölümünden yani miras hakkının doğumundan sonra ortaya çıkan bir haktır. Öncesinde mirasın reddi yapılamaz. Mirastan feragat ise mirasbırakanın sağlığında, yani miras hakkı doğmadan önce yapılan biz sözleşmedir.

Olumsuz miras sözleşmesi olarak da anılan mirastan feragat sözleşmesi, birbirinin mirasçısı olan kişiler arasında karşılıklı olarak da yapılabilir. Bu durumda kişiler karşılıklı olarak birbirinin mirasçısı olma hakkından feragat etmiş olurlar.

Mirastan feragat ivazlı (bir kazandırma karşılığında) veya ivazsız (karşılıksız) yapılabilir. İvazlı feragatte, mirasçı mirasbırakanın sağlığında kendisine sağladığı bir kazandırma karşılığında miras hakkının tamamından veya bir kısmından feragat eder.

Mirastan feragat sözleşmesi, diğer ölüme bağlı tasarruflar gibi şarta da bağlanabilir. Bu durumda, sözleşmeye yazılacak şartın gerçekleşmesi halinde mirastan feragat hüküm ifade eder.

İlginizi Çekebilir : Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ve Muris Muvazaası

Mirastan Feragat Sözleşmesinin Şekli

Mirastan feragat sözleşmesi resmi şekle tabidir. Olumlu veya olumsuz miras sözleşmeleri resmi şekilde, yani noter huzurunda yapılmadıkça hüküm ifade etmez.

Mirastan feragat sözleşmesi, miras sözleşmesinin bir çeşididir, resmi şekilde yapılmalıdır ve miras hakkından feragat maksadıyla muris ile mirasçı arasında yapılan sözleşmenin nev’i bir miras mukavelesi olup, resmî vasiyet şeklinde tanzim edilmedikçe muteber değildir.

(11.02.1959 tarih ve 16/4 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı)

Mirastan Feragatin Hükümleri ve Sonuçları

Olumsuz miras sözleşmesinin en önemli sonucu, mirastan feragat eden mirasçının, mirasçılık sıfatını kaybetmesidir.

Ancak miras hakkının bir kısmından feragat de mümkündür. Feragat edilen kısım, miras payının belli bir oranı olabileceği gibi (1/4 gibi), terekedeki belli bir malvarlığı (belirli bir ev veya otel gibi) üzerindeki hak da olabilir. Bu durumda mirasçılık sıfatı devam eder, ancak sözleşmede belirtilen oran veya malvarlığı değeri üzerindeki miras hakkı kaybedilmiş olur.

Mirasçı, mirastan feragat karşılığında mirasbırakandan bir bedel alabileceği gibi, karşılıksız olarak da mirastan feragat edebilir. Birinci durumda ivazlı, ikinci durumda ivazsız feragat söz konusu olur.

Mirastan ivazlı feragatin en önemli sonucu, feragat eden mirasçıların altsoyunu da bağlamasıdır.

Bir karşılık sağlanarak mirastan feragat, sözleşmede aksi öngörülmedikçe feragat edenin altsoyu için de sonuç doğurur.

(TMK m. 528 /3)

Kural olarak feragat eden mirasçıya karşılık ödenmişse onun altsoyu, yani çocukları veya torunları da miras hakkını kaybeder. Ancak taraflar feragat sözleşmesinde aksini de kararlaştırabilir. Feragat eden mirasçının altsoyunun mirasçılık sıfatları korunabilir.

Feragat sözleşmesinin ivazsız olması halinde ise, herhangi bir karşılık almadan mirastan feragat eden mirasçının altsoyu etkilenmez. Bu durumda feragat eden mirasçının miras hakkı onun altsoyuna geçer.

İlginizi Çekebilir :  Miras Paylaşımı – Miras Ortaklığının Giderilmesi

Mirastan Feragatten Yararlanacak Kişiler

İvazsız mirastan feragat sözleşmesi, feragat eden mirasçının altsoyu için sonuç doğurmaz. Dolayısıyla, ivazsız feragatten, feragat eden mirasçının varsa altsoyu faydalanır. Altsoyu yoksa, feragat edilen pay, mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısma eklenir. Yani mirasbırakan, mirasçının karşılıksız olarak feragat ettiği bu kısım üzerinde dilediği gibi sağlar arası veya ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir. Diğer mirasçıların buna itiraz hakkı bulunmaz.

Mirastan ivaz (kazandırma) karşılığında feragat eden mirasçının altsoyu yok ise, feragatten yararlanacak kişiler ya sözleşmede gösterilir ya da kanunen belirlenir.

Olumsuz miras sözleşmesinde, feragat üçüncü bir kişi lehine yapılabilir. Bu üçüncü kişi, miras bırakanın diğer mirasçılarından birisi olabileceği, yasal mirasçı olmayan bir kişi de olabilir. İkinci durumda, yasal mirasçı olmayan kişi atanmış mirasçı olarak feragat edenin miras payı üzerinde hak sahibi olur.

Feragat sözleşmesinin kim lehine yapıldığı açıkça belirtilmemişse kanun gereğince feragat, “en yakın ortak kökün altsoyu” lehine yapılmış sayılır. (TMK m.529/2)

Olumsuz Miras Sözleşmesinin Hükümden Düşmesi

Mirastan feragat sözleşmesinin hükümden düşmesi TMK 529. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre mirastan feragat;

• belli bir kişi lehine yapılmış olup bu kişinin herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde,
• belli bir kişi lehine yapılmamışsa, en yakın ortak kökün altsoyunun herhangi bir sebeple mirasçı olamaması hâlinde hükümden düşer.

Düzenlemeye göre lehine feragat yapılan diğer mirasçıların herhangi bir nedenle mirasçı olamaması halinde feragat hükümsüz kalır. Bu nedenler; lehine feragat edilen mirasçıların mirabırakandan önce ölümü, mirasçılıktan çıkarılması veya mirastan yoksunluk hallerinden birisinin gerçekleşmesi olabilir. Bunun sonucunda, feragat eden mirasçı, miras hakkını tekrar kazanır.

Mirastan feragat edenin, mirasbırakandan önce ölmesi halinde ise feragat sözleşmesi hükümden düşmez, geçerliliğini korur.

Mirastan Feragat Sözleşmesinin Feshi ve Sözleşmeden Dönme

Mirastan feragat de bir miras sözleşmesi türüdür. Bu nedenle olumlu miras sözleşmesinde olduğu gibi, taraflar aralarında yapacakları yazılı bir sözleşme ile feragat sözleşmesini ortadan kaldırabilirler.

Bunun dışında TMK 547. Maddesine göre;

• taraflardan birisi sözleşme ile yüklenen edimini yerine getirmiyorsa ve
• bu edim bir güvenceye de bağlanmamışsa

edimlerin yerine getirilmesini istemeye hakkı olan taraf tek taraflı olarak sözleşmeden dönebilir.

Feragat sözleşmesi sırasında mirasbırakanın iradesinde bir sakatlık söz konusu ise TMK 504. Maddesi uyarınca geçersizlik ileri sürülebilir. Buna göre;

Mirasbırakanın yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama etkisi altında yaptığı ölüme bağlı tasarruf geçersizdir. Ancak, mirasbırakan yanıldığını veya aldatıldığını öğrendiği ya da korkutma veya zorlamanın etkisinden kurtulduğu günden başlayarak bir yıl içinde tasarruftan dönmediği takdirde tasarruf geçerli sayılır.

(TMK m.504)

Mirastan Feragat Sözleşmesinin İptali ve Tenkis Davası

Mirastan feragat sözleşmesi, mirasbırakan bakımından ölüme bağlı bir tasarruf olduğundan, diğer mirasçılar tarafından kanunda sayılan hallerde iptali istenebilir. Bu haller TMK m.557’de sayılmıştır:

1. Tasarruf mirasbırakanın tasarruf ehliyet bulunmadığı bir sırada yapılmışsa,

2. Tasarruf yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmışsa,

3. Tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlaka aykırı ise,

4. Tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa tasarrufun iptalinde menfaati bulunan diğer mirasçılar veya vasiyetname alacaklıları tarafından iptali istenebilir.

Vasiyetnamenin ve ölüme bağlı tasarrufların iptali ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. Vasiyetnamenin İptali Davaları

İvazlı feragat sözleşmesi ile diğer mirasçıların saklı paylarına tecavüz edilmesi halinde ise sözleşmenin iptali istenemez. Bu durumda ancak tenkis talep edilebilir. Tenkisle, feragat eden mirasçıya sözleşme uyarınca yapılan kazandırmanın, saklı pay ihlalini ortadan kaldıracak oranda terekeye iadesi sağlanabilir.

Tereke Alacaklılarının Talep Hakkı

Mirastan feragat eden mirasçı, mirasbırakanın ölümü ile miras hakkı kazanamayacağı gibi, terekenin borçlarından da sorumlu olmaz. Ancak ivazlı feragat durumunda TMK 530. Madde düzenlemesi, feragat eden mirasçıya tereke alacaklılarına karşı sınırlı bir sorumluluk yüklemiştir.

Mirasın açılması anında tereke, borçları karşılayamıyorsa ve borçlar mirasçılar tarafından da ödenmiyorsa, feragat eden ve mirasçıları, alacaklılara karşı feragat için ölümünden önceki beş yıl içinde mirasbırakandan almış oldukları karşılıktan, mirasın açılması anındaki zenginleşmeleri tutarında sorumludurlar.

(TMK m. 530)

Düzenleme uyarınca;

• terekenin açıldığı sırada terekedeki malvarlığı, tereke borçlarını karşılamıyorsa ve
• borçlar mirasçılar tarafından da ödenmiyorsa,
• feragat eden ve mirasçıları
• feragat karşılığında, ölümünden önceki beş yıl içerisinde mirasbırakandan almış oldukları bedelden,
• mirasın açılması anındaki zenginleşmeleri tutarında sorumlu olurlar.

Tereke alacaklıları ancak dava yoluyla bu hüküm uyarınca mirastan feragat eden mirasçının sorumluluğuna gidebilir.  Mirastan feragat eden mirasçı veya onun mirasçıları ancak mirasbırakanın ölümünden önceki beş yıl içerisinde feragat karşılığı olarak aldıkları bedelden ve ancak mirasın açılması anındaki ellerinde kalanla sorumlu olurlar. Daha önceki yıllarda yapılmış olan veya ellerinde bulunmayan kazanımlardan sorumlu olmazlar.

Miras hukuku davaları ve Mersin merkezli olarak tüm illerde yürüttüğümüz avukatlık ve arabuluculuk çalışma alanlarımıza buradan ulaşabilirsiniz.