Anlaşmalı Boşanma Davası

Anlaşmalı boşanma, evlilik birliğinin temelden sarsılması nedenine dayalı boşanmanın özel bir usulüdür.

Anlaşmalı boşanma, boşanma davaları içerisinde en pratik yoldur. Bu halde boşanma davası, tek celsede ve kısa sürede sonuçlanır.

Yazımızda; anlaşmalı boşanma şartları tek tek incelenmiştir. Yine, anlaşmalı boşanma davasında avukat gerekir mi, anlaşmalı boşanmada velayet nasıl düzenlenir, anlaşmalı boşanmada eşler mahkemeye gelmezse ne olur, anlaşmalı boşanmadan vazgeçilir mi, anlaşmalı boşanma kararına itiraz edilir mi, boşanma kararı nasıl iptal edilir gibi soruların yanıtları yazıda yer almaktadır.

Anlaşmalı Boşanma Davasının Şartları

Medeni Kanunu’ nun 166/3 maddesi düzenlenmesine göre anlaşmalı boşanmanın şartları;

• Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması,
• Eşlerin boşanma için birlikte başvurması ya da eşlerden birisinin açtığı boşanma davasını, diğerinin kabul etmesi,
• Eşlerin anlaşmalı boşanma iradelerini hakim huzurunda beyan etmeleridir.

Bu durumda, kanıt toplamaya lüzum kalmadan, evlilik birliğinin temelden sarsılmış olduğu kabul edilir.

Evliliğin En Az Bir Yıl Sürmüş Olması:

Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması, anlaşmalı boşanma için aranan ilk şarttır. Eşler arasında boşanma konusunda bir anlaşma olsa da, evlilik bir yılını doldurmadan anlaşmalı boşanma mümkün olmaz. Böyle bir durumda dava usulen çekişmeli boşanma davası olarak görülür ve boşanma için delil toplanması gerekir. Ancak yine de çekişmeli davada tek celsede boşanma sağlanabilir.

Tarafların evlilikleri henüz bir yılını doldurmadığına göre, taraflar anlaştıklarını beyan etmiş olsalar bile, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 166/3. maddesi gereğince boşanma kararı verilmesi mümkün olmayacaktır. Nitekim mahkemece de evliliğin henüz bir yılını doldurmadığı fark edilerek davaya Türk Medeni Kanununun 166/1. maddesi çerçevesinde devam edilmiştir. Böyle bir durumda evlilik birliğini temelinden sarsan maddi olguların ispatlanması halinde boşanma kararı verilebilir ise de, her iki tarafın da göstereceği delillerle bu sonuca ulaşılması gerekir.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2014/1843, K. 2015/2645, T. 24.2.2015)

Çekişmeli bir boşanma davasının anlaşmalıya dönmesi halinde, davanın açıldığı tarihteki evlilik süresine bakılır. Yani dava açıldığında evlilik bir yılını doldurmuş olmalıdır.

Eşlerin Boşanma İçin Birlikte Başvurması veya Davayı Kabul:

Anlaşmalı boşanma için, eşlerin birlikte imzalayacakları bir boşanma dilekçesi ile mahkemeye başvurması ya da eşlerden birinin  açtığı boşanma davasını diğer eşin kabul etmesi gerekir.

Çekişmeli bir boşanma davasının da, eşlerin anlaşması ile her aşamada anlaşmalıya çevrilmesi mümkündür. Diğer şartlar da varsa, davalı eşin, çekişmeli boşanma davasını kabul etmesi halinde boşanma anlaşmalı şekilde gerçekleşir.

Eşlerin Duruşmaya Katılması:

Eşlerin duruşmaya katılması, anlaşmalı boşanma için şarttır. Hakim her iki eşi de dinleyerek; baskı altında kalmadan, serbest iradeleri ile boşanmak istediğine kanaat getirmelidir.

Anlaşmalı boşanmada, tarafların beyanı aile hakimini bağlar. Ancak hakimin, tarafların serbest iradelerini değerlendirme noktasında bir takdir yetkisi vardır. Eşlerden birinin baskı altında beyanda bulunduğu kanaati oluşursa, anlaşmalı boşanmaya karar verilemez. Bu durumda, davacı olan eş davaya çekişmeli boşanma davası olarak devam edebilir veya davasından vazgeçebilir.

Dava anlaşmalı boşanma istemine ilişkindir. Ceza mahkemesinin, cezai sorumluluğu tespit eden kararı hukuk hakimini bağlar. Bu karar karşısında davalının anlaşmalı boşanma hükmüne esas alınan “davayı kabul” yönündeki irade açıklamasının tehdit ve davacının baskısı altında alındığı, serbest iradesini yansıtmadığı kabul edilmeli, anlaşmalı boşanma nedeniyle, boşanma kararı verilmemelidir. Tarafların iddia ve savunmaları çerçevesinde gösterecekleri deliller toplanarak evlilik birliğinin sarsılıp sarsılmadığı saptanarak ulaşılacak sonuca göre bir karar verilmelidir.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2012/23500, K. 2012/27564, T. 19.11.2012)

Duruşmada Anlaşmalı Boşanmadan Vazgeçme

Mahkemeye birlikte başvurmuş ve dosyaya imzalarını içeren boşanma protokolü sunmuş olsalar dahi, eşlerden her biri anlaşmalı boşanmadan vazgeçebilir. Hakim huzurunda boşanma iradesi açıklanmadıkça, boşanma protokolü bağlayıcı olmaz.  Bu halde mahkeme anlaşmalı boşanmaya karar veremez. Vazgeçme beyanında bulunan eş davacı taraf ise, feragat nedeniyle davanın reddine karar verilir. 

Davalı eş anlaşmalı boşanmadan vazgeçerse, davaya davacı tarafın talebine göre çekişmeli boşanma davası olarak devam edilir. Bu durumda, dosyaya sunulan boşanma protokolü şartları, her iki taraf için de bağlayıcılığını yitirir, bir sonuç doğurmaz.

Boşanmanın Sonuçları Hakkında Anlaşma:

Anlaşmalı boşanmada, boşanmanın mali sonuçları ve müşterek çocukların velayeti konusunda da anlaşma şarttır. Boşanmanın eki niteliğindeki mali sonuçları;

• Maddi ve manevi tazminat,
• yoksulluk ve iştirak nafakasıdır.

Tarafların bu konular ve yargılama giderleri konusunda anlaşmaları gerekir. 

Tarafların irade beyanları esas alınarak boşanmalarına karar verilebilmesi için, diğer şartların yanında boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda tam olarak anlaşmış olmaları, hakimin de taraflarca kabul edilen düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Tazminat haklarının saklı tutulması, bu husustaki ihtilafın devam ettiğini ve bu ihtilafın çözümünün ileriye bırakıldığını gösterir. Tazminat haklarının saklı tutulması suretiyle anlaşmalı boşanma kararı verilemez.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2014/16344 E, 2015/269 K, 13.1.2015 T)

Anlaşmalı boşanma için mal rejiminin tasfiyesi konusunda bir anlaşma olması gerekmez. Çünkü katkı payı, katılma alacağı ve mal paylaşımı talepleri, boşanmanın eki niteliğinde değildir. Eşler bu konuda bir anlaşmaya varmadan da anlaşmalı olarak boşanabilir. Bu durumda boşanma kararının kesinleşmesinden sonra 10 içerisinde mal paylaşımı davası açılabilir.

Ancak eşler anlaşmalı boşanma içerisinde mal paylaşımı konusunda da anlaşma yapabilirler. Bu durumda anlaşmalı boşanma kararında yer alan mal rejimine ilişkin hükümler bağlayıcı olur. Taraflar anlaşmalı boşanma davasında katkı veya katılma payı alacaklarından vazgeçerlerse, artık sonrasında da bu konuda dava açamazlar.

Anlaşmalı Boşanmada Velayet

Anlaşmalı boşanma için eşlerin velayet konusunda da anlaşması gerekir. Aksi halde dava çekişmeli olarak görülür.

Anlaşmalı boşanmada hakim, tarafların anlaştığı şartlarla bağlı olsa da bunun istisnası, velayet konudur. Hakim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak velayet konusundaki anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. 

Çekişmeli Boşanmanın Anlaşmalı Boşanmaya Dönmesi:

Herhangi bir nedenle açılmış olan çekişmeli boşanma davası, anlaşmalıya dönebilir. Bunun için dava açıldığı tarihte evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır. Bu durumda dava hangi aşamada olursa olsun, tarafların hakim huzurunda boşanma konusunda anlaştıklarını beyan etmeleriyle anlaşmalı boşanmaya karar verilir.

Anlaşmalı Boşanma Kararı ve Karara İtiraz

Anlaşmalı Boşanma Kararının Sonuçları:

Kanundaki şartların varlığı halinde, boşanma isteğindeki iradelerin serbestliği konusundaki takdiri dışında, hakimin bu davayı reddetme yetkisi yoktur.

Türk Medeni Kanununun 166/3. maddesi koşulları oluşmuştur. Boşanmaya hükmolunması gerekir. Bu yön gözetilmeden ve haklı gerekçeler gösterilmeden davanın reddi, bozmayı gerektirmiştir.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2003/2687, K. 2003/3802, T. 19.3.2003)

Kararın kesinleşmesi ile birlikte boşanma, nüfus kaydına işlenir ve evlilik birliği sona erer.

Anlaşmalı Boşanmada Tazminat ve Nafakadan Vazgeçme

Hakim huzurunda boşanmanın mali sonuçları ile ilgili beyanlar bağlayıcıdır.  Eşler, boşanma protokolünde aldıklarını veya vazgeçtiklerini beyan ettikleri mali haklar için daha sonra dava açamazlar. Bunun tek istisnası, iştirak nafakasıdır. 

Anlaşmalı Boşanmadan Sonra İştirak Nafakası

Müşterek çocuğun velayetini alan taraf, anlaşmalı boşanma sırasında talep etmemiş olsa bile, daha sonra iştirak nafakası talep edebilir.

Davacının manevi tazminat talebi, davalının evlilik birliğinde sadakat yükümlülüğünü ihlal etmiş olmasına dayanmaktadır. Tarafların anlaşmaları üzerine Türk Medeni Kanununun 166/3. maddesi gereğince boşanmalarına karar verilmiş, boşanma kararı 27.09.2007 tarihinde kesinleşmiştir. Boşanma kararı tarafların anlaşmalarına dayandığına göre, davacının boşanmadan sonra, boşanma sebebiyle artık manevi tazminat talep etmesi mümkün değildir. Çünkü böyle bir durumda tarafların boşanmanın mali sonuçlarına ilişkin aralarındaki ihtilafı nihai olarak çözdükleri ve ilişkilerini tasfiye ettikleri kabul edilir. Bu itibarla anlaşmalı boşanmadan sonra artık boşanma sebebiyle tazminat istenemez.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2011/11544, K. 2012/25372, T. 19.10.2012)

Anlaşmalı boşanmanın unsurlarından biri de tarafların “boşanmanın mali sonuçlarında da” anlaşmış olmalarıdır. Mali sonuçlar yoksulluk nafakasını da kapsamaktadır. Anlaşmalı boşanma esnasında yoksulluk nafakası talep edilmemişse ve karar yoksulluk nafakasını içermiyorsa, taraflar açısından kesin hüküm oluştuğundan sonradan yoksulluk nafakası istenemez.

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi E. 2004/8440, K. 2004/9335, T. 20.9.2004)

Anlaşmalı Boşanma Kararına İtiraz:

Anlaşmalı boşanma kararlarına karşı istinaf yolu açıktır. Eşler, anlaşmalı boşanma davasında verilen boşanma kararına itiraz edebilirler. Anlaşmalı boşanma kararına karşı süresi içerisinde itiraz edilirse, boşanma kararı ortadan kalkar.

Taraflar 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 166/3. maddesi uyarınca boşanmışlar, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 166/3. maddesi gereğince boşanmalarına karar verilse dahi davacının anlaşmalı boşanma hükmünü temyiz etmesi davadan açıkça feragat etmedikçe anlaşmalı boşanma yönündeki iradesinden rücu niteliğinde olup, bu halde davacının davasının “çekişmeli boşanma” olarak görülmesi gerekir.

Mahkemece taraflara beyan ve delillerini sunmak üzere süre verilerek, deliller toplandıktan sonra gerçekleşecek sonucu uyarınca karar verilmek üzere hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2013/24262, K. 2014/7835, T. 3.4.2014)

Dava, koca tarafından açılmış, tarafların boşanma ve mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda anlaştıklarını beyan etmeleri ve buna dair aralarında yaptıkları düzenlemeyi hakime sunmaları üzerine, mahkemece, boşanmalarına karar verilmiş, kararı davalı temyiz etmiştir.

Anlaşmalı boşanma yönünde oluşan karar kesinleşinceye kadar eşlerin bu yöndeki diğer bir ifadeyle gerek boşanmanın mali sonuçları, gerekse çocukların durumu hususunda kabul edilen düzenlemeleri kapsayan irade beyanından dönmesini engelleyici yasal bir hüküm bulunmamaktadır. Anlaşmanın bozulması ile anlaşmalı boşanma hükmü bütünüyle geçersiz hale gelir. Bu halde anlaşmalı boşanma davasının “çekişmeli boşanma” olarak görülmesi gerekir.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2015/342 K. 2015/3299 T. 23.2.2015)

Taraflar Türk Medeni Kanununun 166/3. Maddesi uyarınca boşanmışlar, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir. Anlaşmalı boşanma yönünde oluşan karar kesinleşinceye kadar eşlerin bu yöndeki diğer bir ifadeyle gerek boşanmanın mali sonuçları, gerekse çocukların durumu hususunda kabul edilen düzenlemeleri kapsayan irade beyanından dönmesini engelleyici yasal bir hüküm bulunmamaktadır. Bu halde anlaşmalı boşanma davasının çekişmeli boşanma (TMK 166/1-2) olarak görülmesi gerekir.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, E. 2015/11865, K. 2016/2265, T. 12.02.2016)

Buna göre, anlaşmalı boşanma kararına karşı taraflardan biri kanun yoluna başvurursa, karar kaldırılır. Dosya ilk derece mahkemesine gönderilir ve davacı eş isterse davaya çekişmeli boşanma davası olarak devem edilir. Karara itiraz süresi içerisinde anlaşmalı boşanmadan vazgeçme de yine itiraz süresi içerisinde mümkündür.

Boşanma Kararını Tebliğe Çıkarmama

Yargıtay uygulamalarında, anlaşmalı boşanma kararının, uzun süre tebliğ edilmemesi, bozma nedeni sayılmaktadır. Buna göre, uzun bir süre kesinleştirme Yargıtay, kararın uzun süre kesinleştirilmemesini,  kötü niyetli bir davranış olarak görmekte ve itiraz halinde boşanma kararını bozmaktadır. 

Tarafların anlaşmalı boşanma taleplerine ve bu yönde hüküm almalarına rağmen, davacının hukuki ve fiili bir engeli olmadığı halde; iki yıl sekiz ay evliliği sürdürdükten sonra davalıya kararın tebliğini istemesi davacı için bir “hak” olmakla birlikte; dürüstlük kuralına aykırı ve “hakkın kötüye kullanılması” niteliğindedir. Boşanma iradelerinin samimi olmadığı anlaşıldığından, davanın reddine karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekir.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi E. 2009/16037, K. 2010/17586, T. 25.10.2010)

Boşanma Protokolü Hükümlerinin Karara Geçmesi

Anlaşmalı boşanmada, protokol hükümlerinin gerekçeli kararda yer alması gerekir. Sadece “taraflar arasında imzalanan protokolün aynen tasdikine” şeklindeki ibare icrai etki yaratmaz. Gayrimenkul devrine ilişkin bir anlaşma var ise, bu kararla tapuda devir sağlama imkanı olmaz.

Protokolün mahkemece de uygun görüldüğü ve tasdik edildiği verilen ara kararla zapta geçirilmiştir. Anlaşmalı boşanmaya karar verilirken, protokolün ( anlaşma ) tasdiki hükmü yanında, protokol hükümlerinin de hüküm fıkrasına geçirilmesi gerekir. 

(Yargıtay 2. HD 2009/17648 E ve 2010/19842 K)

Bu durumda, tapu iptal ve tescil talepli yeni bir dava açılması gerekir ve mahkeme kararı ile devir sağlanabilir. Tapu iptal ve tescil davasında, boşanma protokolü kesin delil teşkil eder.

Davacının dava dilekçesinin ekinde boşanma protokolünü mahkemeye sunmuş olması, boşanma davasındaki beyanları, boşanma kararının hüküm kısmı ve tarafların hiçbir zaman protokoldeki imzalarını inkar etmemiş olmaları, protokolün mahkemece onaylandığı, dikkate alındığında, boşanma dava dosyasındaki bu belge ve beyanların mahkeme içi ikrar niteliğinde olduğu; böylece, görülmekte olan davada kesin delil niteliğini taşıdığı ve ayrıca davacının bu ikrarına rağmen eldeki davayı açarak tamamen aksini ileri sürmekle dürüstlük kuralına aykırı davrandığının ve bu durumun hakkın kötüye kullanılması teşkil ettiğinin kabulü gerekmiştir.

(Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2010/2-96 E,  2010/106 K,  24.02.2010 T)

Anlaşmalı Boşanma Avukatı Desteğinin Davaya Etkisi

Anlaşmalı boşanma davaları kısa sürede sonuçlanan davalar olsa da bu davalarda boşanma avukatı desteği önemlidir. Dava öncesi hazırlık süreci ve özellikle boşanma protokolünün hazırlanması, tüm süreci etkiler. Boşanma protokolünün oluşturulmasında bir anlaşmalı boşanma avukatından mutlaka yardım alınmalıdır.

Anlaşma şartlarının eşlerin irade ve isteklerine ve aynı zamanda usul ve hukuka uygun olması gerekir. Bu şartlar hukuken uygulanabilir şekilde oluşturulmalıdır. Aksi halde mahkemece onaylansa dahi, karar icrasında büyük sorunlar doğar ve yeni davalar ortaya çıkar.

Anlaşmalı boşanma avukatı, davanın kısa sürede sonuçlanması için takibi ve duruşma sırasındaki işlemler aşamasında da davaya etki eder. Bununla birlikte ilk derece mahkemesince verilen anlaşmalı boşanma kararına itiraz ve boşanmadan feragat de mümkündür. Boşanma kararı sonrasında bu tür işlemlerin usulüne uygun şekilde yapılabilmesi için iyi bir anlaşmalı boşanma avukatından yardım almak gerekir.

Boşanma davaları konusundaki sorularınız için Boşanma Avukatına Soru Sor danışma hizmetinden yararlanabilirsiniz.

Anlaşmalı Boşanma Avukatına Sorulan Sorular

Mersin anlaşmalı boşanma avukatı desteği ile aile hukuku davalarında avukatlık ve hukuki danışma hizmeti için Arslanbuğa Mersin Hukuk Bürosu‘na ulaşabilirsiniz.