Avukatın Hak ve Ödevleri

Avukatın hak ve ödevleri, Avukatlık Kanunu’nda düzenlenmiştir. Avukatlar, mesleğini yaparken Barolar Birliği Meslek Kuralları’na da uygun davranmak zorundadır.

Avukatlık Kanunu’na Göre Avukat Hak ve Görevleri

Avukatın İşini Özen ve Doğruluk İçinde Yapma Görevi

Avukatın en temel ödevi; mesleğini özen ve doğruluk içinde yerine getirmektir. Bu yükümlülük, avukat ile müvekkil arasındaki vekalet sözleşmesinin temelini oluşturan güven ilişkisinin bir gereğidir. Aynı zamanda avukatlık mesleğinin saygınlığı için önemlidir.

Avukatlar, yüklendikleri görevleri bu görevin kutsallığına yakışır bir şekilde özen, doğruluk ve onur içinde yerine getirmek ve avukatlık unvanının gerektirdiği saygı ve güvene uygun biçimde davranmak ve Türkiye Barolar Birliğince belirlenen meslek kurallarına uymakla yükümlüdürler.

(Avukatlık K. m.34)

Mahkemelerde Temsil Yetkisi

Kanunda sayılan istisnalar dışında, herkes kendi davasını avukatsız takip edebilir. Bir diğer deyişle, kanunda belirtilen nitelikteki şirketler dışında, kimsenin davasında avukat tutma zorunluluğu yoktur. Ancak davada temsil yetkisi sadece avukatlara aittir. Avukat olmayan kişiler, başkasına vekaleten dava takibi yapamaz. Mahkemelerde temsil yetkisi, avukatlara özgülenmiş bir yetkidir.

Kanun işlerinde ve hukuki meselelerde mütalaa vermek, mahkeme, hakem veya yargı yetkisini haiz bulunan diğer organlar huzurunda gerçek ve tüzel kişilere ait hakları dava etmek ve savunmak, adli işlemleri takip etmek, bu işlere ait bütün evrakı düzenlemek, yalnız baroda yazılı avukatlara aittir.
Baroda yazılı avukatlar birinci fıkradakiler dışında kalan resmi dairelerdeki bütün işleri de takip edebilirler.

(Avukatlık K. m. 35)

Avukatın Uzlaştırma Yetkisi

Avukatlık Kanunu 35/A maddesi, avukatlara uzlaştırma ve buna ilişkin tutanak hazırlama yetkisi vermiştir. Buna göre; avukatlar kendilerine intikal eden uyuşmazlıklarla ilgili, dava açmadan veya duruşmalar başlamadan önce müvekkiliyle birlikte karşı tarafı uzlaşmaya davet edebilir. Eğer taraflar arasında uzlaşma sağlanırsa, uzlaşma belgesi düzenlenerek avukatlar ve müvekkilleri tarafından imza altına alınır. Bu belge İcra İflas Kanunu 38. maddesi kapsamında, mahkeme kararı niteliğinde kabul edilir.

Görüldüğü gibi kanun, avukatlara kendi müvekkillerinin yaşadığı uyuşmazlıklarla ilgili, arabuluculuk benzeri bir yetki vermiştir.

Avukatın Sır Saklama

Avukatın sır saklama yükümü de yine müvekkil ile arasındaki güven ilişkisinin bir gereğidir. Avukatlar, mesleklerinin niteliği gereği, müvekkillerinin hayatları ve eylemleri hakkında bir çok hassas bilgiye sahip olur. Özellikle ceza ve boşanma avukatları, bu tür davaların niteliği gereği özel bilgiler edinebilirler. Avukatın, temsil ve savunma görevini, gereği gibi yerine getirebilmesi için müvekkillerin de işi etkileyebilecek bu tür bilgileri avukatına açıklaması gerekir. Kanunda öngörülen sır saklama yükümü, avukatlık mesleğinin bir gereği olmakla birlikte, esasında müvekkillerin haklarını korumaya yöneliktir.

Avukatın sır saklama yükümü, mahkeme huzurunda dahi devam eder. Avukat, işi nedeniyle öğrenmiş olduğu bir konu hakkında, ancak müvekkilinin iznini alarak tanıklık yapabilir. Avukat, böyle bir izin olsa bile tanıklık yapmak zorunda değildir. Tanıklık yapmaktan kaçınma halinde avukatın herhangi bir sorumluluğu doğmaz.

Avukatların, kendilerine tevdi edilen veya gerek avukatlık görevi, gerekse, Türkiye Barolar Birliği ve barolar organlarındaki görevleri dolayısiyle öğrendikleri hususları açığa vurmaları yasaktır.

Avukatların birinci fıkrada yazılı hususlar hakkında tanıklık edebilmeleri, iş sahibinin muvafakatini almış olmalarına bağlıdır. Ancak, bu halde dahi avukat tanıklık etmekten çekinebilir.

(Avukatlık K. m. 36)

Avukatın İşi Reddetme Hak ve Zorunluluğu

Avukat, hiç bir işi kabul etmek zorunda değildir. Herhangi bir sebep göstermeden işi almayı reddedebilir. Ancak işi reddettiğini iş sahibine gecikmeden bildirmesi gerekir.

Bazı durumlarda ise avukat, kendisine gelen işi reddetmek zorundadır. Bu haller kanunda sayılmıştır.

Avukat;
a) Kendisine yapılan teklifi yolsuz veya haksız görür yahut sonradan yolsuz veya haksız olduğu kanısına varırsa,
b) Aynı işte menfaati zıt bir tarafa avukatlık etmiş veya mütalaa vermiş olursa,
c) Evvelce hâkim, hakem, Cumhuriyet savcısı, bilirkişi veya memur olarak o işte görev yapmış olursa,
d) Kendisinin düzenlediği bir senet veya sözleşmenin hükümsüzlüğünü ileri sürmek durumu ortaya çıkmışsa,
f) Görmesi istenilen iş, Türkiye Barolar Birliği tarafından tespit edilen mesleki dayanışma ve düzen gereklerine uygun değilse,
Teklifi reddetmek zorunluğundadır.

(Avukatlık K. m.38)

İşi reddetme zorunluluğu, ortak veya maaşlı çalışan avukatı da kapsar. Yani işi reddetmek zorunda olan avukatın çalışanı veya ortağı olan avukat da aynı işi alamaz.

Avukatın Vekaletten Çekilmesi

Avukat, gördüğü lüzum üzerine, takip ettiği dava ve işlerde vekaletten çekilebilir. Bu durumda, avukat işe devam etmeye zorlanamaz. Avukatın çekildiği dava ve işteki görevi, çekilmenin müvekkile tebliğinden itibaren 15 gün süreyle devam eder. Bu süre içerisinde müvekkilinin haklarını korumaya ve gerekli işlemleri yapma sorumluluğu vardır. Aksi halde mesleki sorumluluğu söz konusu olur.

Avukatın davadan çekilmesi halinde kendisine ödenen vekalet ücretinin ne olacağı ise çekilmenin haklı veya haksız olmasına göre değişir. Avukat, dosyadan müvekkilden kaynaklanan haklı bir sebepten çekilmişse, vekalet ücretinin tamamını almaya hak kazanır.

Avukatlık Bürosu Zorunluluğu

Her avukatın bağlı olduğu baro bölgesinde büro edinmesi zorunludur. Örneğin Mersin Barosu’na kayıtlı avukatların, Mersin’de avukatlık bürosu olmalıdır.

Avukatlık Kanunu uyarınca, avukatın birden fazla bürosu olamaz. Avukat kendi bürosu dışında, başka bir yerde avukatlık bürosu şubesi açamaz.

Bürosunu veya ikametini değiştiren avukat, yeni adresini bir hafta içerisinde baroya bildirmek zorundadır.

Çekişmeli hakkı edinme ve reklam yasağı gibi sorumluluklar da yine Avukatlık Kanunu’nda düzenlenen diğer konulardır.

Avukat, mesleğini icra ederken tüm bu sorumluluklara uygun davranmak zorundadır. Bu zorunluluk, müvekkilin avukata ve yargı makamlarına karşı güvenliğini korurken, aynı zamanda avukatlık mesleğinin saygınlığının teminatını oluşturur. Bu nedenledir ki, en iyi avukatlar, kanun ve Meslek Kuralları’na uygun hareket eden avukatlardır.