Mirasçılar Arasında Ecrimisil – İntifadan Men Şartı

Ecrimisil, en basit tabirle, haksız işgal tazminatı anlamına gelir. Herhangi bir hukuki hakka dayanmadan taşınır veya taşınmazın kullanılması, ecrimisil borcunu doğurur. Ecrimisil, haksız kullanım nedeniyle elde edilen kazanç ve hak sahibinde oluşan zarar karşılığında ödenen bedeldir. Ecrimisil, kullanım bedelinden daha fazlasını kapsadığından, kira alacağı niteliğinden çok tazminat niteliğinde bir taleptir.

Mirasçılar arasında iştirak halinde mülkiyet veya müşterek mülkiyete konu yerlerde, paydaşlar arasında ecrimisil hakkı doğabilir. Yazının konusunu, birlikte mülkiyette ecrimisil talebi için intifadan men şartı oluşturmaktadır.

Elbirliği ve Paylı Mülkiyette Ecrimisil

Elbirliği halinde mülkiyet, en sık mirasçılar arasında görülen mülkiyet biçimidir. İştirak (elbiriliği) halinde mülkiyet sahipleri, mal üzerinde işlem yapabilmek için birlikte hareket etmek zorundadır. Hissedarların kendi hisseleri üzerinde tek başına hareket etme yetkileri bulunmaz.

Paylı mülkiyet de yine birlikte mülkiyetin bir türüdür. Ancak bu mülkiyet türünde, hissedarların kullanım alanları belirlenmiş olmasa da, paydaşlar kendi hisseleri üzerinde birbirinden bağımsız işlem yapabilirler.

İlginizi Çekebilir : Paylı Mülkiyette Önalım (Şufa) Hakkı

Birlikte mülkiyette, hissedarlar arasında ecrimisil hakkı söz konusu olabilir. Taşınmazdan faydalanması engellenen hissedar, diğerlerinden ecrimisil talep edebilir. Ancak belirtmek gerekir ki, taşınmazın bir bölümünden faydalanan hissedar, kullandığı bölüm kendi payından az olsa da, ecrimisil talep edemez. Kullanım konusundaki bu tür uyuşmazlıklar, ancak ortaklığın giderilmesi veya taşınmazın kullanımı konusunda mahkemenin düzenleme yapması yoluyla çözülebilir.

İlginizi Çekebilir : Hisseli Tapu Anlaşmazlıkları – Paydaşlıktan Çıkarma

Hemen belirtilmelidir ki, dava konu taşınmazda taraflar paydaştırlar. Paylı mülkiyette taşınmazdan yararlanamayan paydaş, engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan her zaman payına vaki elatmanın önlenilmesini ve/veya ecrimisil istiyebilir. Elbirliği mülkiyetinde de paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan ortaklar aleyhine ecrimisil davası açabilir. Ancak, o paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa açacağı ecrimisil davasının dinlenme olanağı yoktur. Yerleşmiş Yargıtay içtihatlarına ve aynı doğrultudaki bilimsel görüşlere göre payından az yer kullandığını ileri süren paydaşın sorununu, kesin sonuç getiren taksim veya ortaklığın satış yoluyla giderilmesi davası açmak suretiyle çözümlemesi gerekmektedir.

(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2014/7383 E, 2014/10676 K, 29.5.2014 T)

Hissedarlar arasında ecrimisil talebinin bir diğer şartı ise intifadan men şartının gerçekleşmiş olmasıdır.

Ecrimisil Davalarında İntifadan Men Şartı

İntifadan men; haksız kullanımın engellenmesi anlamına gelir. Birlikte mülkiyet halinde, hissedarın ecrimisil talep edebilmesi için, diğer paydaş veya paydaşların haksız kullanımına rıza göstermediğini, kendisinin de kullanımdan faydalanmak istediğini, muhatap paydaşlara bildirmesi gerekir. Ancak bu bildirim sonrasında ecrimisil talebinde bulunabilir. Bu bildirime intifadan men bildirimi denir.

Dava konusu taşınmazda, taraflar iştirak halinde malikdirler.

Bu tür mülkiyette hissedarlardan birisinin taşınmazı kullanan diğer hissedarlardan ecrimisil talep edebilmesi için taşınmazdan yararlanma istemin karşı taraf iletmiş olması gerekir. Buna intifadan men koşulu denilmektedir. 

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2005/9300 E, 2005/9884 K, 11.10.2005 T)

İntifadan men, esasında kanunda düzenlenmiş bir şart değildir. Ancak Yargıtay uygulamaları ile şekillenmiş ve bir dava şartı olarak nitelenmiştir. Bu yaklaşım nedeniyle, hissedarlar arasındaki escrimisil davalarında, intifadan men şartının gerçekleşip gerçekleşmediğini mahkeme kendiliğinden inceler. Karşı tarafın, itirazı şart değildir.

Dava, ecrimisil istemine ilişkindir. Mahkemece öncelikle murise ait veraset ilamı dosyaya celbedilerek ölün tarihi tespit edilmelidir. Murisin ölümünden sonra davacının taşınmazdan yararlanma isteğini davalıya bildirip bildirmediği yani “intifadan men” koşulunun gerçekleşip gerçekleşmediği de usulünce araştırılıp saptanmalıdır. İntifadan men dava şartı olduğundan bu şartın gerçekleştiğinin anlaşılması halinde intifadan men tarihi esas alınarak ecrimisile hükmedilmelidir. Aksi halde ise, yani intifadan men koşulunun gerçekleşmediğinin tespiti halinde ise davanın redddine karar verilmesi gerekir.

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2008/20352 E, 2008/ 21331 K, 15.12.2008 T)

İntifadan Men Bildiriminin Şekli ve Ispatı

İntifadan men bildirimin herhangi bir şekil şartı yoktur. Hak sahibi hissedarın illa ki noterden bir ihtarname göndermesi gerekmez. Yazılı bildirim, ispat kolaylığı sağlar. Ancak Yargıtay, intifadan men bildiriminin tanıkla dahi ispat edilebileceğini kabul etmektedir.

Kural olarak, men edilmedikçe paydaşlar birbirlerinden ecrimisil isteyemezler. İntifadan men koşulunun gerçekleşmesi de, ecrimisil istenen süreden önce davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanmak isteğinin davalı paydaşa bildirilmiş olmasına bağlıdır.

Somut olaya gelince; yukarıda belirtilen ilke ve esaslar doğrultusunda ve intifadan men olgusunun her her türlü delille ispatının mümkün olduğu ( davalı yanın 09.09.2009 tarihli ihtarname ile dava konusu taşınmazla ilgili olarak ihtarda bulunduğu da ) gözetilerek toplanacak deliller kapsamında intifadan men olgusunun ne zaman gerçekleştiği tam olarak ortaya koyularak tespit edilecek ecrimisile hükmedilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirmeyle murisin ölüm tarihi ile ihtarname tarihi arası dönem için hesaplanan ecrimisile hükmedilmesi doğru olmadığı gibi kabule göre de tespit edilen ecrimisilden hakkaniyet indirimi yapılması da doğru değildir .

(Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2020/907 E, 2020/3931 K, 09.03.2020 T)

Dava, haksız işgal nedeniyle ecrimisil istemine ilişkindir. Paydaşlar, kural olarak, intifadan men edilmedikçe birbirlerinden ecrimisil isteyemezler. İntifadan men koşulunun gerçekleşmesi de; ecrimisil istenen süreden önce davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanma isteğini davalı paydaşa bildirmiş olmasına bağlıdır. İntifadan men koşulunun gerçekleştiği iddiası, tanık dahil her türlü delille ispatlanabilir. Bu koşul dava şartı niteliğinde olduğundan, gerçekleşip gerçekleşmediğinin mahkemece re’sen araştırılarak saptanması gerekir. 

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2012/22165 E, 2013/4570 K, 18.3.2013 K)

Mahkemece dava, intifadan men koşulunun ( özellikle bu konuda ihtarname çekilmemiş olmakla) gerçekleşmediğinin belirlendiğinden söz edilerek reddedilmiştir.

Her ne kadar ecrimisile konu edilen tarlalarda tarafların paydaş olduğu hususu çekişmesiz ve paydaşlar da, kural olarak intifadan men edilmedikçe birbirlerinden ecrimisil isteyemezler ise de, intifadan men koşulu aranmayacağı ya da kendiliğinden gerçekleşmiş sayılacağına dair ( örneğin; bağ bahçe gibi doğal ürün, dükkan vs. gibi kira geliri şeklinde hukuksal semere veren paylı taşınmazlara ilişkin ecrimisil istemlerinde ve ayrıca, paydaşlar arasında kullanım anlaşması veya taksim sözleşmesi yapılmış olması hallerinde intifadan men koşulu aranmaz ve davalı tarafça, davacı tarafın paydaşlığının inkar edilerek ortak taşınmazın tamamında mülkiyet iddiasında bulunulduğu, aynı taşınmaza ilişkin olarak aynı taraflar arasında daha önce elatmanın önlenmesi, ecrimisil ve ortaklığın giderilmesi davaları gibi davacı paydaş veya paydaşların, o yeri davalı paydaş veya paydaşların kullanımına rızası olmadığını gösteren davalar açılmış olduğu takdirde ise, o davalardaki dava dilekçesinin davalı tarafa tebliği tarihinden itibaren intifadan men koşulu kendiliğinden gerçekleşmiş sayılır ) bir takım istisnaları vardır.

İntifadan men koşulunun gerçekleştiği iddiası ( belirtilen durumlar dışında ) yemin dahil her türlü delille ispatlanabilir ve kanıtlama biçimi yalnızca ihtarnameye bağlı kılınamaz.

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 1992/17405 E, 1993/771 K, 26.1.1993 T)

İntifadan Men Koşulunun Gerçekleştiği Kabul Edilen Durumlar

Bazı davranışlar da intifadan men olarak kabul edilmektedir. Bu durumlarda, ecrimisil talep eden hissedarın ayrıca intifadan men bildirimi yapması aranmaz. Hak sahibi hissedar tarafından elatmanın önlenmesi (müdahalenin men’i), ortaklığın giderilmesi veya hissedarlar arası kullanımın düzenlenmesi gibi davalardan birinin açılmış olması, intifadan men anlamı taşır. Bu durumda, dava dilekçesinin muhataba tebliğ edildiği tarih, intifadan men bildiriminin yapıldığı tarih olarak kabul edilir.

Dava; ecrimisil istemine ilişkindir. Asliye Hukuk Mahkemesinin dosyası ile; davacıların, davalıların murisi aleyhine davaya konu taşınmazlarla ilgili elatmanın önlenmesi davası açtıkları, murisin ölümüyle davalıların çekişme konusu taşınmazlarda paydaş oldukları,davalıların murislerinin mirasçısı sıfatıyla taşınmazları kullandıkları bu sebeple intifadan men koşulunun davalılar yönünden de gerçekleştiğinin kabulü gerekir. 

(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2016/4298 E, 2016/5759 K, 9.5.2016 T)

Somut olayda, davacılar tarafından, davalılar aleyhine 24.9.2003 tarihinde izale-i şüyu davası açıldığı
11.10.2004 tarihinde açılan bu dava ile de davalılardan ecrimisil talep edildiği anlaşılmaktadır. Öyle ise mahkemece, intifadan men koşulunun gerçekleştiği kabul edilerek izale-i şüyu dava tarihinden itibaren ecrimisile karar verilmesi gerekir.

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2005/9300 E, 2005/9884 K, 11.10.2005 T)

Somut olayda; davacının aynı taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açtığı anlaşıldığından, o davadaki dava dilekçesinin davalılara tebliği tarihi olan 19.07.2010 tarihinde intifadan men koşulunun gerçekleştiğinin kabulü gerekmektedir.

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2012/12282 E, 2012/16614 K, 02.07.2012 T)

İntifadan Men Şartının İstisnaları

Paydaşlar arasında ecrimisil talebi için intifadan men şartının aranmadığı haller de vardır. Yine yargı uygulamasıyla şekillenen bu istisnalar:

• Taşınmazın kamu malı olması,
• Ecrimisile konu taşınmazın bağ, bahçe gibi doğal ürün veren yerlerden olması,
• Taşınmazdan kira geliri elde ediliyor olması,
• Taşınmazı işgal eden paydaşın, taşınmazın tamamında hak iddia etmesi ve diğerlerinin paydaşlığını inkar etmesi,
• Paydaşlar arasında, taşınmazın kullanımına ilişkin bir anlaşma bulunmasına rağmen bu anlaşmaya aykırı davranılmasıdır.

Sayılan bu hallerde, ecrimisil talep eden paydaşın, intifadan men bildirimi yapmış olması gerekmez. Doğrudan ecrimisil davası açabilir.

Kural olarak, men edilmedikçe paydaşlar birbirlerinden ecrimisil isteyemezler. İntifadan men koşulunun gerçekleşmesi de, ecrimisil istenen süreden önce davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanmak isteğinin davalı paydaşa bildirilmiş olmasına bağlıdır. Ancak, bu kuralın yerleşik yargısal uygulamalarla ortaya çıkmış bir takım istisnaları vardır. Bunlar; davaya konu taşınmazın kamu malı olması, ecrimisil istenen taşınmazın ( bağ, bahçe gibi ) doğal ürün veren yada ( işyeri, konut gibi ) kiraya verilerek hukuksal semere elde edilen yerlerden olması, paylı taşınmazı işgal eden paydaşın bu yerin tamamında hak iddiası ve diğerlerinin paydaşlığını inkar etmesi, paydaşlar arasında yapılan kullanım anlaşması sonucu her paydaşın yararlanacağı ortak taşınmaz veya bölümlerinin belirli bulunması, davacı tarafından diğer paydaşlar aleyhine daha önce bu taşınmaza ilişkin, elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri davalar açılması veya icra takibi yapılmış olması halleridir. Bundan ayrı, taşınmazın getirdiği ürün itibariyle de, kendiliğinden oluşan ürünler; biçilen ot, toplanan fındık, çay yahut muris tarafından kurulan işletmenin yahut, başlı başına gelir getiren işletmelerin işgali halinde intifadan men koşulunun oluşmasına gerek bulunmamaktadır.

Yine paydaşlar arasında yapılan kullanım anlaşması sonucu her paydaşın yararlanacağı ortak taşınmaz veya bölümlerinin belli bulunması durumunda, davacı paydaş tarafından davalı paydaş aleyhine bu taşınmaza ilişkin elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri dava açılması hallerinde yine intifadan men koşulu aranmaz.

(Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2014/7383 E, 2014/10676 K, 29.5.2014 T)

…her ne kadar ecrimisile konu taşınmazlarda taraflar paydaş olmakla, ecrimisil istenen sürede ( kural olarak ) intifadan men koşulunun gerçekleşmiş bulunması gerekir ise de, bu taşınmazlar üzerinde taraflarca yaptırılmış, davalı tarafından ticari amaçla kullanılan ve kısmen de kiraya verilerek gelir elde edilen dükkan ve atölye gibi binaların da bulunduğu anlaşılmaktadır.

Bu şekilde hukuksal semere getiren ticari amaçlı ortak yerler için ise intifadan men koşulu aranmaz.

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 1992/17672 E, 1993/48 K, 18.1.1993 T)

…bağ, bahçe gibi doğal ürün veren veya başkalarına kiralanmak suretiyle hukuksal semere elde edilen
taşınmazlarda intifadan men koşulu aranmamakta olup, tapu kayıtlarında bazı taşınmazlar bağ, bahçeli kerpiç ev olarak belirtildiğine göre bu hususlar da keşif yolu ile tespit edilip hasıl olacak sonuç dairesinde bir karar oluşturulması gerekir.

(Yargıtay HGK, 2002/3-131 E, 2002/114 K, 27.2.2002 T)

Paylı mülkiyet uyuşmazlıkları ve bundan doğan davalar, gayrimenkul hukukunun konusunu oluşturmaktadır. Bu tür davalar sıkı usul kurallarına bağlı olduğundan hak kaybına uğramamak adına iyi bir gayrimenkul avukatından hukuki yardım alınması şarttır.

Mersin gayrimenkul ve miras avukatı olarak hizmet veren avukatlık büromuza, hisseli tapu, mirasçılar arasındaki uyuşmazlıklar ile tazminat davaları konusunda hukuki destek için ulaşabilirsiniz.