İştirak ve Reşit Çocuğun Eğitimi İçin Yardım Nafakası
Eğitim için yardım nafakası, Medeni Kanunun çocukların bakım ve eğitim giderlerini karşılama hükümleri içerisinde, 328. maddede düzenlenmiştir.
Bilindiği gibi, boşanma davası sonucunda, hakim müşterek çocuğun menfaatlerini dikkate alarak velayet ve iştirak nafakası konusunda gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Genel uygulamada çocuğun velayeti anne veya babadan birisine verilirken, diğer tarafın da iştirak nafakası ile çocuğun maddi ihtiyaçlarına katkıda bulunması sağlanır.
İçerik
İştirak Nafakası Ne Zaman Sona Erer
İştirak nafakası kural olarak çocuk reşit oluncaya kadar geçerlidir.
Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder.
Çocuğun 18 yaşını doldurması ve reşit olması ile birlikte iştirak nafakası yükümlülüğü kendiliğinden sona erer. İştirak nafakası yükümlüsünün, çocuğun reşit olmasından dolayı nafakanın kaldırılması için bir dava açmasına gerek yoktur.
4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 328/1. maddesine göre; babanın çocuğuna bakma mükellefiyeti onun reşit olmasıyla sona erer. Küçük reşit olduktan sonra da eğitimine devam ediyorsa ( TMK. nun 328/2. maddesi ) bu takdirde; kendisi yeni bir dava açarak yardım nafakası talebinde bulunabilir. Dolayısıyla küçüğün reşit olduğu tarihte hükmedilen iştirak nafakası kanun gereği kendiliğinden sona ereceğinden, hükümde ayrıca belirtilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2004/ 2886 E, 2004/2859 K, 29.03.2004 tarih)
Çocuk reşit olmasına rağmen, nafaka yükümlüsü iştirak nafakası ödemeye devam etmişse, Yargıtay kararları uyarınca, bu ödemeler ahlaki görevin yerine getirilmesi olarak nitelendiğinden, iadesinin talep edilmesi mümkün değildir. Ancak, çocuğun reşit olmasından sonraki dönem için iştirak nafakasının cebri icra yolu ile tahsili yoluna gidilmişse, Yargıtay, artık bir ahlaki yükümlülükten söz edilemeyeceğini, dolayısıyla bu durumda ödenmek zorunda kalınan nafakanın iadesinin talep edilebileceğini söylemektedir.
Öte yandan, müşterek çocuklar 18 yaşını doldurmuş olmalarına rağmen ( ana ve babanın bakım borcu sona erdiği halde ) ana ve babanın çocuklar için rızaen veya hataen nafaka ödemesi ahlaki bir görevin yerine getirilmesi olarak nitelendirilebilir. Yargıtayın yerleşik uygulamaları da bu yöndedir. Ancak, cebri icra tehdidiyle, zorla nafaka tahsili ahlaki bir görevin yerine getirilmesi olarak telakki edilemez. Davacı tarafın, kanuna aykırı olarak ödemek zorunda kaldığı nafaka parasının istirdadına karar verilmesi gerekir.
(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2005/6262 E, 2005/9066 K, 27.09.2005 tarih)
Eğitimi Süren Reşit Çocuğa Nafaka
İştirak nafakası, çocuğun reşit olması ile birlikte son bulacaktır. Ancak eğitimi devam eden ergin çocuğun eğitim ve bakım yükümünün anne ve baba üzerinde olacağı yine Medeni Kanun ile kabul edilmiştir. TMK 328/2;
“Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler.”
İşte bu kanun düzenlemesi gereğince, çocuk reşit olduktan sonra eğitim hayatı devam ediyorsa, anne ve babasından nafaka talebinde bulunabilir. Bu nafaka, şartları gereğince aslında yardım nafakası niteliğinde olup, çocuğun eğitiminin devam etmesi nedeni ile kendi geçimini sağlayamaması kabulüne dayanır.
Genel kabul edilen uygulama, iştirak nafakasının sona ermesinden sonra, devam eden eğitim için nafakanın ancak yeni bir dava ile talep edilebilmesidir. İştirak nafakası kendiliğinden eğitim için yardım nafakasına dönüşmez.
Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana-babanın eğitim sonuna kadar çocuğa bakma görevi için öngörülen yardım nafakasına hükmedilmeden, sona eren iştirak nafakasının yorum yoluyla sürdürülmesi mümkün değildir.
(Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2005/12338 E, 2005/16008 K, 18.07.2005 tarih)
Ancak iştirak nafakasının, eğitim devam ediyorsa, kendiliğinden eğitim için yardım nafakası olarak devam edeceğine dair de bazı Yargıtay kararı mevcuttur.
“Bu hale göre iştirak nafakasının TMK.nun 328/2.maddesi hükmü gereğince yardım nafakasına dönüşmesi çocuk ergen olduğu halde eğitimi devam ediyorsa mümkündür. ……Her iki hükmün birlikte değerlendirilmesi halinde, davalının eğitime devam etmesi sebebiyle şartları değerlendirilerek, tarafların gelir ve içinde bulundukları muhtaçlık durumu, yoksulluğa düşecek olma şartı göz önünde bulundurularak nafakanın kaldırılmayarak yardım nafakası olarak devamı gerekirken, davanın kabulü bozmayı gerektirmiştir.”(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2012/8788 E, 2012/13834 K, 30.05.2012 tarih)
Bu yaklaşımın, iştirak nafakasının, reşit olmayla birlikte kendiliğinden sonra ereceği yönündeki uygulamayla çelişkili olduğunu belirtmek gerekir.
Eğitim Nafakasının Sona Ermesi ve Kaldırılması
Eğitim için yardım nafakasının, kanun düzenlemesine göre, eğitim devam ettiği sürece devam edeceği anlaşılabilir. Eğitim nafakasının, çocuğun en azından lisans eğitimi sonuna ve bir meslek sahibi olarak mezun olmasına kadar süreceğinin kabulü gerekir. Bundan sonra çocuğun meslek hayatına atılıp para kazanmaya başlaması ve bir yandan da akademik kariyerine devam ediyor olması durumunda eğitim nafakasının kaldırılması talep edilebilmelidir. Genel uygulamada kriter, çocuğun eğitiminin sona erdiği tarih değil; sigortalı bir işte çalışmaya başlaması ile ihtiyaç durumunun ortadan kalkmasıdır.
İştirak nafakası yükümlülüğünün, çocuğun reşit olması ile birlikte kendiliğinden ortadan kalktığı kabul edilirken, eğitimi devam eden reşit çocuğa ödenen nafakanın ise kendiliğinden ortadan kalkmayacağı kabul edilmektedir. Çocuğun eğitim ihtiyaçları için ödenen nafakanın sona ermesi, bağlanma koşulları ortadan kalktığında, ancak yükümlüsünün (anne veya babanın) açacağı nafakanın kaldırılması davası ile mümkün olabilecektir.
Sık Sorulan Sorular
Kişi 18 yaşını doldurmakla ergin olur ve fiil ehliyetini kazanır. TMK 328/2. maddesine göre talep edilecek eğitim nafakası davasını açmaya yetkili kişi, artık reşit olmuş bulunan çocuk olacaktır. Bu davayı, iştirak nafakası davasının aksine, çocuğun velayetini kullanmış olan anne veya baba açamayacaktır. Çünkü bu davanın açılması aşamasında artık velayet hakkı söz konusu değildir.
İştirak nafakası kural olarak çocuğun 18 yaşını doldurmasıyla sona erer. İştirak nafakasının kaldırılması için dava açılmasına gerek yoktur. Reşit olan çocuğun eğitimi devam ediyorsa eğitim için yardım nafakası ancak dava yoluyla istenebilir. Yardım nafakası, iştirak nafakasının devamı niteliğinde değildir.
Çocuk reşit olduktan sonra iştirak nafakası ödenmeye devam etmişse, bu durum ahlaki bir vazifenin yerine getirilmesi olarak kabul edilir ve iade istenemez. Ancak iştirak nafakası icra yoluyla tahsil edilmişse bu durumda cebri icra tehdidi altında ödeme yapıldığından ödenen nafakanın iadesi istenebilir.
Eğitim için yardım nafakası, sadece üniversiteye devam eden çocuklar için kabul edilen bir uygulama değildir. Üniversiteye hazırlanan veya dershaneye devam eden reşit çocuk da eğitim için yardım nafakası isteyebilir.
Reşit çocuğa ödenen nafaka eğitimin sona ermesiyle hemen ortadan kalkmaz. Yargıtay yerleşmiş uygulamasına göre çocuk sigortalı bir işte çalışmaya başlayana kadar ebevynin nafaka ödeme yükümlülüğü devam eder.
Reşit çocuğa ödenen eğitim nafakası kendiliğinden sona ermez. Bunun için şartlar oluştuğunda nafakanın kaldırılması davası açılması gerekir. Nafaka yükümü ancak mahkeme kararıyla sona erer.
Mersin nafaka davası avukatı (iştirak nafakası, yoksulluk nafakası, eğitim için yardım nafakası), velayet davası, çekişmeli ve anlaşmalı boşanma davası, mal paylaşımı, katkı payı, katılma alacağı davası gibi aile hukuku davaları ve tüm avukatlık çalışma alanlarımıza buradan ulaşabilirsiniz: Arslanbuğa Mersin Avukatlık Bürosu
Merhaba avukat hanım Öğrenim nafakasında iştirak nafakası gibi geri ödeme varmı