Nafaka Davaları

Nafaka, bir kişinin bakmakla yükümlü bulunduğu kişilere, mahkeme kararıyla ödediği aylık veya toplu ödemedir.

Boşanma durumunda, eş yararına hükmedilen nafaka yoksulluk nafakasıdır. Yoksulluk nafakası, eşlerden birisinin diğerinin geçimi için; iştirak nafakası ise müşterek çocuğun varlığında, velayeti alan tarafa, çocuğun ihtiyaçları için ödemesi gereken aylık veya toplu ödemedir. İştirak nafakası, anne ve babanın çocuğa karşı bakım yükümlülüğünden kaynaklanır.

Nafaka Türleri

Boşanma Sonucunda Yoksulluk Nafakası

Mahkemenin yoksulluk nafakasına hükmedebilmesi için;

• nafaka talep eden tarafın, boşanmanın gerçekleşmesinde daha fazla kusurlu bulunmaması (kusursuz olması şartı değil, daha az kusurlu olma şartı vardır)
• nafaka talep eden tarafın boşanma ile birlikte yoksulluk durumuna düşecek olması şartlarının varlığı gerekmektedir.

Yoksulluk nafakası, boşanmanın fer’i niteliğinde bir maddi taleptir. Bu nedenle boşanma davası ile birlikte talep edildiğinde, ayrı bir harca tabi olmaz. Yoksulluk nafakası, boşanma davasında talep edilmemiş olsa dahi boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren bir yıl içerisinde ayrı bir dava ile talep edilebilecektir. İştirak nafakası ise, velayet altında bulunan çocuk reşit oluncaya kadar süresiz olarak talep edilebilir.

İştirak nafakası

İştirak nafakası, velayeti almayan tarafın, müşterek çocuğun ihtiyaçları için velayet sahibi ebeveyne ödemesi gereken bir nafaka türüdür. Bu nedenle, iştirak nafakasının, eşlerin boşanmadaki kusur durumu ile ilgisi yoktur. Türk Medeni Kanunu hükümleri uyarınca çocuğun menfaatleri gereği, aile hakiminin resen gözeteceği bir konudur. Anlaşmalı boşanma durumunda dahi, aile hakiminin iştirak nafakası konusuna müdahale etme yetkisi vardır. Bununla birlikte, anlaşmalı boşanma davası sırasında talep edilmemiş olsa dahi, boşanmadan sonra iştirak nafakası için dava açılabilir. (Bkz. Anlaşmalı Boşanma Davaları )İştirak nafakası davası, velayeti kullanan ebeveyn tarafından, diğerine karşı, çocuk reşit oluncaya kadar, herhangi bir zamanda açılabilir.

Yoksulluk nafaka miktarının belirlenmesinde dikkate alınacak kriter, tarafların sosyal ve ekonomik koşulları iken; iştirak nafakası miktarında öncelikle yaş ve eğitim giderleri itibari ile çocuğun ihtiyaçları ve yine tarafların sosyal ve ekonomik durumları etkili olacaktır. Nafaka aylık ödeme şeklinde olabileceği gibi, toplu ödeme  şeklinde de hüküm altına alınabilir.

Reşit Olan Çocuğa Eğitim İçin Yardım Nafakası

İştirak nafakası, çocuğun 18 yaşını doldurması ile kendiliğinden sonra erecektir. Medeni Kanun 328. maddesinde, eğitimi devam eden reşit çocuğun, anne ve babasından eğitim için yardım nafakası talep edebileceği düzenlenmiştir. Bunun için çocuğun reşit olması ve eğitiminin devam ediyor olması gerekir. İştirak nafakası kendiliğinden eğitim için yardım nafakasına dönüşmez, ayrı bir dava ile talep edilmesi gerekir. Yine çocuğun eğitim hayatının sona ermesi ve düzenli bir işe başlaması ile yine ancak mahkeme kararı ile kaldırılır.

Eğitim için yardım nafakasının şartları ve dava usulü için bkz. Reşit Çocuğun Eğitimi İçin Yardım Nafakası

Tedbir Nafakası

Gerek yoksulluk nafakası gerekse de iştirak nafakası, dava ile talep edildiği tarihten itibaren, mahkemece yargılama sonuna kadar bağlanan geçici nafakadır. Mahkeme yargılama sonunda, tedbir nafakasının yoksulluk veya iştirak nafakasına çevrilmesine karar verebileceği gibi, yargılamanın her aşamasında tedbir nafakasının kaldırılmasına da karar verebilir.

Ayrıca evlilik içerisinde mali tedbirler konusunda aile hakiminin karar alma yetkisi hakkında Evlilik Sürerken Aile Hakiminin Alabileceği Tedbirler başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Evlilik Devam Ederken Tedbir Nafakası

Medeni Kanun 195 maddesi uyarınca, eşlerden biri evlilik birliğinden doğan yükümlülüğünü yerine getirmiyorsa, diğer eş hakimin müdahale ederek gerekli gördüğü tedbirleri almasını isteyebilir.

TMK 196 madde de, taraflar birlikte yaşamaya devam ederken yine eşlerden birisinin talebi ile hakimin eşlerin evlilik birliğine yapacakları parasal katkıyı belirleyebileceği öngörülmüştür.

Eşlerin, resmi evlilik devam ederken ayrı yaşamaları halinde de, ayrı yaşamak için haklı nedenleri bulunan eşin diğerinden tedbir nafakası talep etme hakkı da bulunmaktadır. (TMK 197) Bu hak, haklı bir neden olmadan birlikte yaşamaktan kaçınan eşe karşı da ileri sürülebilir.

Sözünü ettiğimiz bu düzenlemeler uyarınca haklı nedenlerin varlığında, eşler birlikte yaşarken veya birlikte yaşama ara verdiklerinde tedbir nafakası talebinde bulunabilirler.

Nafakanın Artırılması Davası

Boşanma ile birlikte hükmedilen yoksulluk ve iştirak nafakası, mahkemece otomatik artırıma bağlanabilir. Böyle bir artırım öngörülmemiş ise de, değişen ekonomik şartlar ve ihtiyaçlar nedeni ile nafakanın artırımı talebiyle dava açılabilir.

Nafaka miktarının arttırılması, yoksulluk, iştirak, yardım ve tedbir olmak üzere her türlü nafaka için talep edilebilir. Böyle bir davada mahkemece tarafların gelirleri, maddi ve sosyal durumları ile halihazırdaki nafaka miktarının hedeflenen ihtiyacı gidermeye yetip yetmeyeceği araştırılacaktır.

Nafaka bağlanırken, her yıl için belli bir artış oranı belirlenmiş olsa bile, daha sonra yine nafakanın arttırılması davası açılabilir.

Hükmolunan nafakaların gelecek yıllarda da artırımına ilişkin TMK’nın 176/4, 330/4, 365/5. maddeleri nazara alındığında, madde gerekçelerinde de belirtildiği gibi, bu hükümler, ekonomik yönden güçsüz olan nafaka alacaklılarının her yıl dava açmak suretiyle emek sarfından ve masraf yapmaktan kurtarılmaları amacıyla getirilmiştir.  Hükmolunan nafakaların gelecek yıllardaki artırımına ilişkin olarak kurulan ve bu konuda kesinleşen önceki hükümler, sonraki davalarda kesin hüküm teşkil etmezler. Zira, sonraki zamanlarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarında, ihtiyaçlarında, ülkenin ekonomik yapısında vs. hallerde önemli değişiklik olması hallerinde, önceki ilamlardaki hükmolunan gelecek yıllardaki artışa ilişkin değerler veya oranlar sonradan yetersiz kalabilir. Şartların değişmesi halinde nafaka her zaman artırılabilir.

(Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2008/9857 E, 2008/13986 K, 09.09.2008 T)

Nafakanın Azaltılması veya Nafakanın Kaldırılması Davası

Nafakanın yasal şartları ortadan kalkarsa nafaka da ortadan kalkar. Boşanmanın sonucu niteliğindeki eski eşe ödenen yoksulluk nafakası, eski eşin yeniden evlenmesi ile kendiliğinden ortadan kalkar. Yine iştirak nafakası, çocuğun on sekiz yaşını doldurması ile herhangi bir davaya gerek olmaksızın ortadan kalkar.

Bunun dışında, hangi türde olursa olsun nafaka alacaklısının yoksulluk ve ihtiyaç durumu ortadan kalkmış ise dava yoluyla nafakanın kaldırılması veya miktarının düşürülmesi istenebilir.

• Nafaka alacaklısının, geçimine yetecek düzenli bir işe başlaması veya ekonomik koşullarını iyileştirecek şekilde maaşının artması,
• Nafaka yükümlüsünün ekonomik koşullarının kötüleşmesi veya başkaca yükümlülüklerinin artması gibi nedenlerle ödenen nafakanın kaldırılması veya miktarının azaltılması istenebilir.

Nafakanın kaldırılması davasında da mahkemece yapılacak inceleme, nafakanın arttırılması davasında olduğu gibi, tarafların gelirleri, ekonomik – sosyal durumları ve ihtiyaçları temelinde olacaktır.

Nafaka Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Nafaka davalarında görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Yetkili mahkeme konusunda kanunda özel bir düzenleme yer almaktadır. Medeni Kanun 177. maddesi uyarınca nafaka davalarında yetkili mahkeme nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesidir. Bu kural, HMK’daki genel yetki kuralını ortadan kaldırmadığından, aynı zamanda nafaka borçlusunun yerleşim yeri mahkemesi de yetkili olmaya devam eder. Bu durumda nafaka talebine dayanan davalar hem davacının, hem de davalının yerleşim yeri aile mahkemelerinden birisinde açılabilir. Bu konuda davacının seçimlik hakkı mevcut olup, davasının bu iki yer mahkemelerinden birisinde açabilir.

Mersin’de nafaka davası (tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, iştirak  ve eğitim için yardım nafakası ), çekişmeli ve anlaşmalı boşanma davası, maddi manevi tazminat, mal rejimi, katkı payı, katılma alacağı davası gibi aile hukuku avukatlığı alanındaki tüm davalar hakkında ayrıntılı açıklamalar için bkz. Mersin Aile Hukuku Avukatı

Nafaka Hakkında Sık Sorulan Sorular

Mersin uzman avukat çalışma alanlarımıza buradan ulaşabilirsiniz.