Vasiyetnameye İtiraz ve Vasiyetnamenin İptali Davası

Vasiyetnamenin iptali, hukuken geçersiz veya sakat olan vasiyetnameler için mümkündür.

Türk Medeni Kanunu 502 ve devamı maddelerinde, ölüme bağlı bir tasarruf olarak vasiyetnamenin türleri ve geçerlilik şartları düzenlenmiştir.

TMK 557 ve devamı maddelerinde ise Vasiyetnamenin İptali konusu düzenlenmiştir. Buna göre düzenlenmiş bir vasiyetnamenin iptali, ancak dava yoluyla istenebilir.

Kanun düzenlemesine göre vasiyetnamenin iptali için aşağıdaki şartlardan birisinin varlığı gerekmektedir:

Vasiyetnamenin İptali Şartları

Mirasbırakanın Tasarruf Ehliyetinin Bulunmaması

Vasiyetnamenin, mirasbırakanın tasarruf ehliyetinin bulunmadığı bir sırada yapılmış olması, vasiyetin iptali davalarında en çok karşımıza çıkan iptal nedenidir. Bunun en klasik örneği, hastalık veya yaşlılık nedeniyle miras bırakanın temyiz kudretinin sakatlanmış olmasıdır. Bu nedenle, yaşlı veya hasta olan mirasbırakanın resmi vasiyetname hazırlaması sırasında noterliklerce temyiz kudretinin yerinde olduğunu gösteren bir sağlık raporu istenir. Ancak böyle bir doktor raporunun olmadığı durumlarda, mirasbırakanın vasiyetnamenin hazırlanması sırasında tasarruf ehliyetinin olmadığı iddiasıyla vasiyetnamenin iptali davası açılabilir. Sağlık raporu bulunsa da, aksine daha güçlü deliller var ise yine vasiyetnamenin iptali istenebilir.

Vasiyetnamenin Yanılma, Aldatma, Korkutma veya Zorlama Sonucunda Yapılması;

Yanılma, aldanma, korku ve zorlanma durumları, vasiyetnameyi yapan murisin iradesini sakatlamış olacağından, vasiyetnamenin iptalini gerektirebilir.

Örneğin, vasiyetname ile mirasçılardan birisinin mirastan ıskat edilmesi; ancak belirtilen ıskat nedeninin aslında var olmayıp, mirasbırakanın bu nedenle ilgili aldatılmış veya yanılgıya düşmüş olması durumunda, vasiyetnamenin iptali yoluna gidilebilecektir.

Yine korkutma ve zorlama sonucu düzenlenmiş olan bir vasiyetnamenin de iptali talep edilebilecektir.

Vasiyetnamenin Hukuka veya Ahlaka Aykırı Şart İçermesi;

Vasiyetname ile miras bırakma karşılıksız olabileceği gibi, mirasçının belli bir yükümlülüğü yerine getirmesi şartına bağlanabilir. Mesela, mirasbırakan bir taşınmazını, 5 yıl süreyle belirli bir amaç için kullanılması veya bir kişinin eğitim masraflarının karşılanması şartıyla bir mirasçıya bırakabilir. Bu türlü şartlar geçerli olup, vasiyetnamenin iptaline neden olmaz.  Belirlenen şart gerçekleşirse ölüme bağlı tasarruf hüküm ifade eder. Aksi halde, tasarruf hüküm ifade etmez; yani şartı yerine getirmeyen mirasçı, şarta bağlanmış miras hakkını talep edemez.  Ancak yasal mirasçı ise miras hakkı saklıdır. Böyle bir durumda, vasiyetnamenin tümü değil, şarta bağlanmış kısmı iptal edilir, diğer kısmı geçerliliğini korur.

Şarta bağlı olarak lehine mal vasiyet olunan şahsın, bunu kazanabilmesi için, tasarrufta öngörülen şartın gerçekleşmesi gerekir. Başka bir ifade ile, şart gerçekleşirse ölüme bağlı tasarruf hüküm ifade eder. (BK. m.149/2) Aksi halde, tasarruf hiçbir hüküm meydana getirmez. Olayda; mirasbırakan, vasiyetnamesinin üçüncü maddesinde gösterdiği taşınmazları ile menkul mallarını, hastalığında kendisine bırakılması, tedavisinin yaptırılması ve cenazesinin de Denizli Asri Mezarlığına defnedilmesi kayıt ve koşuluyla davalı vakfa vasiyet ettiğine göre, bu şart gerçekleştiği takdirde, tasarruf hüküm ifade edecektir. Yapılan soruşturma ve toplanan delillerle; lehine belirli mal vasiyet edilen davalı vakfın, mirasbırakanın yararına olan bu şartı ifa etmediği ve mükellefiyeti de yerine getirmediği gerçekleşmiştir. Öyleyse vasiyetnamenin sadece yukarıda açıklanan şarta bağlı üçüncü maddesinin iptaline karar verilmesi gerekirken, şart ve mükellefiyete bağlanmayan diğer maddelerinin de iptalini hasıl eder şekilde tamamının iptaline hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır.

(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2008/19509 E, 2009/1538K,   5.2.2009 T)

Vasiyetnamede öngörülen şartın hukuka veya ahlaka aykırı olması durumunda yine vasiyetnamenin bu kısmı iptal edilir. Örneğin, bir kimseye, başka bir kişiye bedensel zarar vermesi koşuluyla mal vasiyet edilmişse, bu şart ve vasiyetnamenin bu kısmı geçersiz olur. Murisin, eşine mal vasiyet ederken, kendisinin ölümünden sonra bir daha evlenmemesi gibi bir şart koyması da, uygulamada hukuka ve ahlaka aykırı bir şart olarak kabul edilmektedir.

Vasiyetnamenin Şekil Şartlarını Taşımaması;

Medeni Kanunda üç türlü vasiyetname düzenlenmiş ve bunların her birinin geçerlilik şartları belirtilmiştir. Kanunda kabul edilen vasiyet türleri; resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetnamedir. Vasiyetname türleri sınırlı olarak sayılmış olup bu türler dışında vasiyet düzenlenemez. Yine vasiyetname türlerinin her biri için kanunda öngörülen şartlar sıkı şekil şartlarıdır.

Vasiyetname, öngörülen şekil şartlarını taşımıyorsa, açılacak vasiyetnamenin iptali davası sonucunda geçersiz hale gelecektir.

Vasiyetnameyi geçersiz kılacak şartlar bu kadardır. Vasiyetname ile yasal miras payı veya saklı pay hakkının ihlali durumunda vasiyetname iptal edilmez. Saklı payı zarar gören mirasçı tenkis davası, miras hakkının tamamını alamayan yasal mirasçı ise iade ve denkleştirme davası açabilir. Mirasbırakanın mirastan mal kaçırmak ve terekeyi azaltmak kastıyla sağlığında yaptığı danışıklı işlemlerin iptali için başvurulacak yol ise muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil davasıdır.

Diğer hukuki nedenler için açılabilecek tapu iptal ve tescil davaları hakkında bilgi için Tapu İptal ve Tescil başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Vasiyetnamenin İptali Davası

Dava, vasiyetnamenin tamamının iptaline ilişkin olabileceği gibi, bir kısmının iptali de istenebilir. Öne sürülen iptal nedeni, vasiyetnamenin bir kısmını sakatlıyorsa, sadece sakatlanan kısım iptal edilir. Vasiyetnamenin diğer kısımları geçerliliğini korur. Miras bırakanın iradesi, olabildiğince ayakta tutulmaya çalışılır. Mirasbırakanın son arzularının olabildiğince ayakta tutulması ve uygulanması, miras hukukunun en temel ilkelerinden birisidir. (Favor Testamenti)

Vasiyetnamenin İptali Davasını Kimler Açabilir?

TMK’ da, vasiyetnamenin iptali davası açmaya hakkı olanlar, vasiyetnamenin iptalinden menfaati bulunan mirasçı veya vasiyetname alacaklısı şeklinde belirtilmiştir.

Vasiyetname, saklı pay sahibi olsun olmasın, tüm yasal mirasçıların haklarını etkileyebilen bir işlemdir. Vasiyetname ile yasal mirasçıların miras payları değişebileceği gibi, mirasçılıktan çıkarma (ıskat) da yine vasiyetname yoluyla yapılan bir işlemdir. Bu nedenle öncelikle yasal mirasçıların vasiyetnameye itiraz hakları bulunur.

Vasiyetname ile mirasbırakan, yasal mirasçıları dışında mirasçı atayabilir. Vasiyetname ile atanan mirasçı, vasiyetname alacaklısı olur. Hukuki menfaati varsa, atanmış mirasçı veya muris ile aralarında miras sözleşmesi bulunan kişi de vasiyetnamenin iptali davası açabilir.

Vasiyetnamenin İptali Davasında Hak Düşürücü Süre

Vasiyetnamenin iptali davasını açma süresi, iptal sebebinin ve hak sahibi olunduğunun öğrenildiği tarihten itibaren bir yıldır.

Dava açma hakkı, her halükarda, mirasın geçmesi tarihinden itibaren, iyi niyetli davalılara (diğer mirasçılara) karşı on yıl, kötü niyetli davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşer.

Burada iyi niyetten kasıt, tasarrufun sakatlayan sebepleri bilmeyen ve haksız kazanç elde etmek için bu iptal sebeplerinin yaratılmasına katılmamış olmaktır. Bu mirasçılara karşı dava açma süresi, mirasın geçme tarihinden itibaren on yıl olacaktır. Ölüme bağlı tasarruf yapılırken, miras bırakanın iradesini sakatlayan, onu yanıltılan veya aldatan, korkutan veya zorlayarak kendisi veya başkası lehine kazanç sağlayan kişinin iyi niyetinden söz edilemez. Yine böyle bir durumun varlığını bilerek tasarruftan kazanç sağlamış mirasçı da kötü niyetli sayılacaktır. Bu mirasçılara karşı dava açma süresi ise her halükarda mirasın geçmesinden itibaren yirmi yıl olacaktır.

Mersin Miras Avukatı

Mersin Miras hukuku avukatı olarak hizmet veren avukatlık büromuza, saklı pay ve miras hakkından doğan miras davaları, vasiyetnamenin hazırlanması, vasiyetnamenin açılması ve tenfizi veya iptali, mirasçılık belgesinin alınması ve izale-i şuyu davalarında avukat desteği için ulaşabilirsiniz.

Miras hukuku, gayrimenkul hukuku, aile hukuku, sağlık hukuku ve uluslararası hukuk gibi diğer uzman avukatlık alanlarımıza buradan ulaşabilirsiniz.