Miras Payları ve Hak Sahipleri *2024

Yasal Mirasçılar ve Mirasta Saklı Pay

Yasal mirasçılar, miras hakkı ve mirasta saklı pay oranları Türk Medeni Kanununda düzenlenmiştir.

Usulüne uygun yapılmış ölüme bağlı tasarrufların tek kısıtlaması, saklı pay haklarının ihlal edilmemesi kuralıdır. Yasal mirasçılık, böyle bir tasarrufun (vasiyetnamenin) olmadığı durumlarda, mirasbırakanın mal varlığının kimlere, ne oranda geçeceğini düzenleyen kurumdur.

Yasal mirasçılık ile mirasta saklı pay farklı şeylerdir. Yasal mirasçıların hepsi, saklı pay sahibi mirasçı değildir. Kanunda yasal mirasçılar ve bunlar arasındaki saklı pay sahibi mirasçılar sayılmıştır. 

Bunların dışında bir de atanmış mirasçılar olabilir. Atanmış mirasçı, yasal mirasçı olmadığı halde vasiyetname ile mirasçı kılınmış kişidir. O da yasal mirasçılarla aynı hukuki statüye sahiptir. Ancak mirasta saklı pay sahibi değildir.

Yasal Mirasçılar ve Miras Payları

Çocuğun (Altsoyun)Miras Hakkı:

Yasal mirasçılar ve miras hakkı oranları kanunda düzenlenmiştir. Kanuna göre;

Mirasbırakanın birinci derece mirasçıları, onun altsoyudur. Çocuklar eşit olarak mirasçıdırlar.

(TMK m. 495)

Sağ kalan eş hayatta ise altsoyun miras payı, tüm mirasın dörtte üçüdür. Sağ kalan eş yoksa mirasın tamamı altsoya kalır.

Evlilik Dışı Çocuğun Miras Hakkı

Evlilik dışı çocukla, evlilik içi doğmuş çocuk arasında miras hakkı bakımından bir fark yoktur.

Evlilik dışında doğmuş ve soy bağı, tanıma veya hâkim hükmüyle kurulmuş olanlar, baba yönünden evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar. 

(TMK m.498)

Evlatlığın Miras Hakkı

Mirasbırakanın evlatlığı da, altsoy olarak eşit haklara sahip mirasçıdır.

Evlatlık ve altsoyu, evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar.

(TMK m.500)

Mirasbırakandan Önce Ölen Çocuğun Miras Payı

Mirasbırakandan önce ölen çocuğun yerini, kendi alt soyu alır. Miras bırakanın çocuğu kendisinden önce ölmüş ise ölen çocuğun miras payı, kendi çocuğuna (mirasbırakanın torununa) kalır.

Anne Babanın (Üstsoyun) Miras Hakkı:

Kanuna göre;

Altsoyu bulunmayan mirasbırakanın mirasçıları, ana ve babasıdır.

(TMK m.496)

Anne babanın yasal miras hakkı, ancak mirasbırakanın altsoyunun bulunmaması durumunda vardır. Mirasbırakanın çocuk ya da torunlarının bulunması halinde, anne baba yasal mirasçı olmaz.

Ölenin eşi hayatta ise mirasın yarısı, sağ kalan eşin de bulunmaması halinde tüm miras ana ve babaya kalır.

Çocuğu bulunmayan mirasbırakanın anne babasının kendisinden önce ölmüşse,  bunların yerini kendi altsoyları (ölenin kardeşleri) alır.

Mirasbırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerlerini, her derecede halefiyet yoluyla kendi altsoyları alır.

(TMK m.496/2)

Bu durumda anne babanın yasal miras payları anne veya babadan, onların çocuklarına (mirasbırakanın kardeşlerine) geçecektir.

Altsoyu, ana ve babası ve onların altsoyu bulunmayan miras bırakanın mirasçıları, büyük ana ve büyük babalarıdır

(TMK m.497)

Büyük ana ve büyük babanın yasal mirasçı olabilmesi, daha yakın derecedeki mirasçılarının bulunmamasına bağlıdır. Büyük ana ve baba saklı pay sahibi mirasçılardan değildir.

Sağ Kalan Eşin Miras Hakkı:

Sağ kalan eşin yasal miras payı, birlikte mirasçı olduğu zümreye göre değişir. TMK m. 499’a göre, sağ kalan eş;

• ölenin çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri;
• ölenin ana ve baba ya da kardeşleri ile birlikte mirasçı olursa mirasın yarısı;
• büyük ana – büyük baba veya onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa mirasın dörtte üçüne sahip olur.
• Eğer bu mirasçıların hiçbiri hayatta değilse mirasın tamamı eşe kalır.

Eşin ölümü halinde mal rejiminin tasfiyesi hakkında Eşin Ölümü Halinde Mirastan Önce Mal Paylaşımı başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Boşanma davası sürerken eşlerden birinin ölümü durumunda mirasçıların davaya devam etmesi ve sağ kalan eşin mirasçılık durumu için Davada Taraflardan Birinin Ölümü başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Kanunda yasal mirasçılar bu şekilde belirlenmiştir. Eğer bir kimsenin sayılan mirasçıları bulunmuyor ve vasiyetname ile mirasçı da atamamışsa 501. Madde düzenlemesine göre, miras devlete geçer.

Kardeşlerin Miras Hakkı:

Kardeşler ancak, ölenin altsoyunun bulunmaması ve ana babanın da daha önce ölmüş olması halinde yasal mirasçı olurlar. Aksi halde kardeşlerin miras hakkı bulunmaz. Kardeşler, mirasbırakandan önce ölen ana babanın yerine mirasçılardır. Bu nedenle yasal miras payları, ana babanınki gibi;

• Sağ kalan eşle birlikte mirasçı olmaları durumunda tüm mirasın yarısı,
• Sağ kalan eşin de bulunmaması halinde mirasın tamamıdır.

Kardeşler, saklı pay sahibi mirasçı değillerdir.

Saklı Pay Sahibi Mirasçılar

Mirasta saklı pay, ölüme bağlı tasarruf özgürlüğüne getirilen bir kısıtlamadır. 

Kural olarak herkes mal varlığı üzerinde ölüme bağlı tasarruf yetkisine sahiptir. Bunun yaygın biçimi vasiyetname hazırlamaktır. Vasiyetnamenin geçerlilik şartları kanunda sayılmıştır. Bu geçerlilik şartlarını taşımayan vasiyetnameye karşı mirasçılardan her biri vasiyetnamenin iptali davası açabilir.

Yasal geçerlilik şartlarını taşıyan bir vasiyetname ile saklı payı ihlal edilen mirasçı ise tenkis, denkleştirme veya iade davası açabilir.

Mirasbırakanın sağlığında mirasçılardan mal kaçırmak veya saklı pay hakkını azaltmak amacıyla yaptığı muvazaalı işlemler için ise muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil davası yoluna başvurulabilir.  

Mirasbırakanın irade ve işleminin ayakta tutulması ilkesi gereğince (favor testamenti), mirasçıların saklı pay hakkını ihlal eden vasiyetnameler tümden geçersiz sayılmaz. Saklı paylardan geri kalan tereke kısmı bakımından ayakta kalır ve geçerliliğini korur.

Yasal tüm mirasçıların saklı pay hakkı bulunmaz. TMK 506. maddesine göre saklı pay sahibi mirasçılar;

• Altsoy (ölenin çocukları ve ölmüş olmaları halinde onların çocukları)
• Ana ve baba (altsoy yoksa)
• Ölenin sağ kalan eşidir.

Medeni Kanunu’nda 2007 yılında yapılan değişiklikle kardeşin saklı pay hakkı kaldırılmıştır.

Çocuğun (Altsoyun) Mirasta Saklı Payı:

Medeni Kanuna göre altsoyun saklı pay oranı, yasal miras hakkının yarısıdır. Mirasbırakanın sağ kalan eşi yoksa, mirasın tamamı  çocuklarına kalacağından, bu durumda altsoyun saklı payı tüm mirasın yarısı olur. Sağ kalan eşin, çocuklarla birlikte mirasçı olması durumunda ise alt soyun miras hakkı dörtte üç olacağından, saklı payı sekizde üç olur.

Ana ve Babanın Saklı Payı:

Kanun düzenlemesine göre saklı pay “Ana ve babadan her biri için yasal miras hakkının dörtte biri kadardır.” Ana ve babanın yasal miras hakkının, miras bırakanın altsoyu (çocuğu veya torunu) yoksa söz konusu olacağını belirtmiştik. Altsoyu bulunan mirasbırakanın ana – babası yasal mirasçı olmayacağından, saklı pay hakları da bulunmaz.  

Çocuğu bulunmayan mirasbırakanın, sağ kalan eşi de yoksa ana – baba eşit şekilde mirasın tamamına hak kazanır. Bu durumda saklı payları toplamı tüm mirasın yarısı olur. Ölenin eşi hayatta ise ana ve babanın mirasta saklı payları mirasın dörtte biri olur.

İlginizi Çekebilir : Miras Paylaşımı – Miras Ortaklığının Giderilmesi

Sağ Kalan Mirasta Eşin Saklı Payı:

Sağ kalan eşin yasal miras hakkı gibi saklı pay oranı da  birlikte mirasçı olduğu zümreye göre değişir.

“Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçü” saklı pay hakkıdır. Bu durumda;

Sağ kalan eş;

• çocuk veya torunlarla ile birlikte mirasçı olursa, saklı payı tüm mirasın dörtte biri,
• ana – baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, saklı payı tüm mirasın yarısı oranında olur.

Diğer hallerde;

• büyük ana – büyük baba veya onların çocuklarıyla birlikte mirasçı olursa saklı payı, tüm mirasın on altıda dokuzu,
• tek başına yasal mirasçı olursa, tüm mirasın dörtte üçü saklı payı olur.

Mirasbırakan,  vasiyetname  düzenlenmemişse; miras, yasal mirasçılar arasında ve yasal miras hakları oranında paylaşılır. 

Mersin Miras Hukuku Avukatı Çalışma Alanları

Mersin miras hukuku avukatı alanında hizmet veren hukuk büromuza;

• mirastan mal kaçırma, mirasçının miras hakkını azaltma kastıyla yapılan devirler,
• muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil davası,
• mirasçılıktan çıkarma (mirastan men) işlemi ve ıskata itiraz,
• vasiyetname düzenlenmesi, mirasçı atanması,
• vasiyetnamenin açılması ve tenfizi,
• vasiyetnameye itiraz ve vasiyetnamenin iptali davasında avukat desteği ile
• miras sözleşmesi, mirastan feragat ve miras taksim sözleşmeleri hakkında hukuki danışma için ulaşabilirsiniz.

Miras hukuku, aile hukuku, iş hukuku, ceza hukuku, idare hukuku, bilişim ve internet hukuku, sağlık hukuku, uluslararası hukuk ve Mersin avukat ve arabulucu faaliyet alanlarımıza buradan ulaşabilirsiniz: Arslanbuğa Mersin Avukatlık &Arabuluculuk Bürosu

Mersin miras avukatı tavsiye yazı : Ketmi Verese (Gizlenen Mirasçı) Davası