Asliye Hukuk ve Sulh Hukuk Davaları
İçerik
Usul Hukukunda Görev
Hukuk mahkemelerinin görevi, Hukuk Mahkemeleri Kanunu (HMK) ilk maddelerinde tanımlanmıştır.
Mahkemelerin görevi, ancak kanunla düzenlenir. Göreve ilişkin kurallar, kamu düzenindendir.
(HMK m.1)
Göreve ilişkin kuralların kamu düzeninden olması, mahkemelerin görev konusunu kendiliğinden incelemelerini zorunlu kılar. Davanın tarafları, kendi aralarında görevli mahkemeyi belirleyemez. Yine, önüne gelen davada kanunen görevsiz olan mahkeme, davayı inceleyemez. Bu nedenle davanın, kanunda belirtilen görevli mahkemede açılması, hak ve zaman kaybının önlenmesi bakımından büyük önem taşır.
Asliye Hukuk Mahkemeleri Hangi Davalara Bakar
Asliye hukuk mahkemelerinin görevi HMK 2. maddesinde açıklanmıştır.
(1) Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir.
(HMK m.2)
(2) Bu Kanunda ve diğer kanunlarda aksine düzenleme bulunmadıkça, asliye hukuk mahkemesi diğer dava ve işler bakımından da görevlidir.
Düzenlemeden de anlaşılacağı gibi, Asliye Hukuk Mahkemeleri genel görevli mahkemelerdir. Sulh Hukuk Mahkemelerinin görevine girmeyen tüm davalara bakmaya asliye hukuk mahkemeleri görevlidir.
Özel kanunlarla kurulmuş, ihtisas mahkemeleri de esasında Asliye Hukuk Mahkemesi düzeyindedir. Ticaret mahkemeleri, tüketici mahkemeleri, aile mahkemeleri, iş mahkemeleri, fikri ve sınai haklar hukuk mahkemeleri özel ihtisas mahkemeleridir. Bu ihtisas mahkemelerinin bulunmadığı adliyelerde, bu mahkemelerin görev alanındaki davalar asliye hukuk mahkemesinde görülür.
Sulh Hukuk Mahkemelerinin Görevi
Sulh Hukuk Mahkemelerinin görev tanımı HMK 4. maddesinde yapılmıştır. Düzenlemeye göre Sulh Hukuk Mahkemeleri dava değerine bakılmaksızın;
- Kira ilişkisinden doğan tahliye ve alacak davalar,
- Ortaklığın giderilmesi ile taşınır ve taşınmaz mal veya hakların paylaştırılmasına ilişkin davalar,
- Taşınır ve taşınmaz mallarda, mülkiyete ilişkin olmayıp, zilyetliğin (elde bulundurma hakkının) korunmasına yönelik davalara bakmakla görevlidir.
Sayılan bu davalar yanında, yine HMK ve çeşitli kanunlarda Sulh Hukuk Hakimine verilen görevler mevcuttur. Örneğin Medeni Kanun hükümleri uyarınca sulh hukuk hakimliği vesayet makamıdır. Mirasçılık belgesi, vasiyetnamenin açılması, terekenin tespiti ve korunmasına ilişkin davalarda Sulh Hukuk Hakimliği görevlidir. Bunlar gibi sulh hukuk hakiminin görevlendirildiği işlerde de Sulh Hukuk Mahkemeleri görevlidir.
Davanın Görevsiz Mahkemede Açılmasının Sonuçları
Yukarıda açıkladığımız gibi, görev konusu kamu düzenindendir. Mahkemeler, önlerine gelen dava ve işlerde öncelikle görevli olup olmadıklarını inceler. Görevsiz olduğu kanaatine varırsa dosyada görevsizlik kararı verir.
İlginizi Çekebilir: Gayrimenkul Davalarında Görev ve Yetki
Görevsizlik Kararından Sonra Yapılacaklar
Görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra iki hafta içerisinde taraflardan birisinin dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir. Bu talep, görevsizlik kararını veren mahkemeye yapılır. Bu süre içerisinde taraflardan birisi, görevli mahkemeye gönderme talebinde bulunmazsa, davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.
Görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilmesi hâlinde, taraflardan birinin, bu karar verildiği anda kesin ise tebliğ tarihinden, (…)(1) süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde kararı veren mahkemeye başvurarak, dava dosyasının görevli ya da yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi gerekir. Aksi takdirde dava açılmamış sayılır ve görevsizlik veya yetkisizlik kararı veren mahkemece bu konuda resen karar verilir.
(HMK m. 20)
Bu durumda, görevsizlik kararı vermiş olan mahkeme dosyayı tekrar ele alarak, davanın açılmamış sayılması kararı ile birlikte, yargılama giderleri konusunu da karara bağlar. Davanın açılmamış sayılması durumunda, yargılama giderleri davacı üzerine yüklenir.
Dosyanın Görevli Mahkemeye Gönderilmesi
Taraflardan birisi, süresi içerisinde, dosyanın görevli mahkemeye gönderilmesini talep ederse, dosya görevli mahkemeye gönderilir. Görevli mahkeme taraflara davetiye göndererek yargılamaya devam eder.
Görev Uyuşmazlığı
Görevsizlik kararı ile dosya kendisine gönderilen mahkeme de görevsizlik kararı verebilir. Bu durumda, dosya resen (talep aranmaksızın), uyuşmazlık mahkemesine gönderilir. Üst derece mahkemesi olan uyuşmazlık mahkemesi, görevli mahkemenin hangisi olduğuna karar verir ve dosyayı, tespit edilen görevli mahkemeye gönderir. Uyuşmazlık mahkemesi kararları kesindir. Uyuşmazlık mahkemesince görevli olduğu tespit edilen mahkeme, dosyada yeniden görevsizlik kararı veremez ve yargılamaya devam eder.
İlginizi Çekebilir : Davada Yetkili Mahkeme
Dava Takibinde Avukatın Önemi
Kanunlarda, istisnai bir kaç konu dışında, hiç bir davada avukat tutma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak, davada avukat ile temsil edilmenin en büyük avantajı, usuli işlemlerde meydana gelecek eksik ve yanlışlardan kaçınmaktadır. Çünkü, davanın görevsiz mahkemede açılması gibi yapılacak usuli hatalar, büyük zaman ve bazen de hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle, en iyi avukat hizmetinin alınması büyük önem taşır.
Mersin avukat hizmetleri alanında faaliyet yürüten avukatlık büromuza, her türlü hukuki sorunda hukuki destek için ulaşabilirsiniz.