İş Davalarında Zorunlu Arabuluculuk / Yeni İş Mahkemeleri Kanunu Düzenlemesi

İş Mahkemelerinde dava şartı arabuluculuk uygulaması, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 25.10.2017 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş bulunuyor. Özellikle zamanaşımı, kanun yollarına başvuru süresi ve zorunlu arabuluculuk konularında yeni düzenlemeler içeren kanunun, iş davalarında dava şartı olarak arabuluculuğa ilişkin 3, 11 ve 12. Maddelerinin yürürlük tarihi  01.01.2018 olarak belirlenmiştir.

Kanun, aynı zamanda 6325 sy Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununda da bir takım değişiklikler yapmıştır.

Bu yazıda, yeni İş Mahkemeleri Kanununda dava şartı olarak arabuluculuk düzenlemesi kısaca incelenecektir.

Dava Şartı Olarak Arabuluculuk:

İş Mahkemeleri Kanunu 3. Maddesi, işe iade ile iş alacağı ve tazminat davalarının açılmasından önce arabuluculuk sürecinin işletilmiş olmasını bir dava şartı olarak getirmiştir.

Kanun m.3/1 “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.”

Arabulucuya Başvurmadan Dava Açılması

Arabulucuya başvurunun dava şartı olarak öngörüldüğü durumlarda, bu zorunluluğun yerine getirilmeden dava açılması durumunda dava karşı tarafa tebliğ edilmeden ve esasa girilmeden usulden reddedilecektir.

Kanun m. 3/2 “Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması halinde mahkemece davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunulması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren davetiye gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın davanın usulden reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması halinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.”

Arabuluculuk Görüşmesine Katılmama Halinde Yargılama Giderleri

Kanunun 3. Maddesinin 12. Bendinde, arabuluculuk sürecine katılmayan tarafın, davayı kazansa dahi yargılama giderlerinden sorumlu tutulacağı düzenlenmiştir.

“Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf,  son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez.”

m.12

Arabuluculuk süreci, her iki tarafın da ilk görüşmeye katılmaması sebebiyle sona ererse, açılacak davalarda tarafların yaptıkları giderler kendi üzerlerine bırakılacaktır.

Zorunlu Arabuluculuk Kapsamında Olmayan İş Davaları

Madde devamı “İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz” şeklindedir.

Yani iş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili tazminat, tespit, itiraz ve rücu davalarında arabulucuya başvuru zorunlu tutulmamıştır.

Yine hizmet tespit davaları da arabuluculuk yöntemi ile çözüme elverişli olmadığından, bu davalar için de arabulucuya başvuru şartı aranmaz.

İşe İade Davasında Arabuluculuk

İş akdinin geçersiz nedenle feshi halinde işçi, fesih bildiriminden itibaren bir ay içerisinde işe iade talebiyle, arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.

İşe iade davasının, arabulucuya başvurulmadan açılması halinde, dava iş mahkemesince usulden reddedilecektir. Davanın reddi kararı ve daha sonra usulden ret kararının kesinleştiği bilgisi de taraflara resen (kendiliğinden) tebliğ edilecektir. Kararın kesinleşme bilgisinin taraflara tebliğinden itibaren, işçi iki hafta içerisinde yine arabulucuya başvurma hakkına sahip olacaktır.

Alt işveren – asıl işveren ilişkisinin mevcut olması durumunda arabuluculuk görüşmeleri, ancak her iki işverenin de katılımı ve mutabık kalmaları ile mümkün olacaktır.

Tarafların arabuluculuk süreci sonunda anlaşmaları durumunda, anlaşma tutanağında;

• İşe başlatma tarihi,
• İşçiye boşta geçen süre için ödenecek ücret ve hakların parasal miktarı,
• İşçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek işe başlatmama tazminatının parasal miktarının açıkça belirlenmesi gerekmektedir.

Aksi halde anlaşma sağlanamamış kabul edilir ve son tutanak buna göre hazırlanır.

Arabuluculukta Usul

İş Davasında Yetkili Arabuluculuk Bürosu

7036 sy İş Mahkemeleri Kanunu, iş davası açmadan önce arabulucu atanması ile arabuluculuk sürecinin usulü konularını ayrıntılı olarak düzenlemiştir.

İş davası açmayı düşünen taraf, dava açmadan önce, karşı tarafın yerleşim yeri veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna başvurarak, bir arabulucu atanmasını isteyecektir. Tarafların bir arabulucu üzerinde mutabık kalması durumunda, arabuluculuk bürosunca bu arabulucu atanacaktır.

Bu düzenleme ile uyuşmazlık çözümünde yetkili arabulucu sorunu da HMK genel yetki kurallarına uygun bir şekilde belirlenmiş olmaktadır.

Arabuluculuk Ücretini Kim Öder?

Kanunda, arabuluculuk ücretini kimin ödeyeceği belirlenmiştir.  Buna göre, anlaşma sağlanması halinde aksi kararlaştırılmış olmadıkça Arabuluculuk Asgari Ücret tarifesinde belirlenen ücret taraflarca eşit olarak ödenir. Taraflar, ücretin tamamını taraflardan birinin ödemesi konusunda da anlaşabilirler.

Arabuluculuk görüşmelerinin, anlaşma olmadan sona ermesi durumunda ise arabulucu ücreti Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır. Uyuşmazlıkla ilgili dava açılması halinde bütçeden karşılanan bu ücret de yargılama giderinden sayılır ve dava sonunda haksız çıkan tarafa yüklenir.

Arabuluculuk Süresince Dava Zamanaşımı

Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) düzenlemesine uygun olarak İş Mahkemeleri Kanununda da arabulucuya başvurunun zamanaşımı süresini keseceği düzenlenmiştir. İş K. m.3/17 “Arabuluculuk bürosuna başvurulmasından son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez.” Yani arabulucuya başvuru halinde süre bakımından hiçbir hak kaybı yaşanmayacaktır.

Arabuluculuk Görüşmelerine Kimler Katılabilir

Arabuluculuk görüşmelerine taraflar bizzat veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. Bununla birlikte Kanun’un 22. Maddesi uyarınca uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek uzman kişiler de müzakerelerde hazır bulundurulabilir. Bu uzman kişiler, taraflardan birisinin davet ettiği hesap bilirkişisi veya teknik bilirkişi olabilir.

Arabuluculukta Adli Yardım

HMK 334 – 340 maddeleri arasında adli yardım konusu düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre, ekonomik durumu dava masraflarını karşılamaya elverişsiz olan taraf, yargılama giderlerinin, dava sonunda haksız çıkan tarafta yüklenmek üzere hazine tarafından karşılanmasını isteyebilir. 7036 sy İş Mahkemeleri Kanunu 21. Maddesi arabuluculuk masrafları için de benzer bir düzenleme yapmıştır.

“Arabuluculuk ücretini karşılamak için adli yardıma ihtiyaç duyan taraf, arabuluculuk bürosunun bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinin kararıyla adli yardımdan yararlanabilir.”

İş Hukukunda Arabuluculuk Uygulamasının Kapsamı

İş Kanununa tabi işçiler ile işverenler arasındaki uyuşmazlıkların, zorunlu arabuluculuk kapsamında olacağı tartışmasızdır. Bununla birlikte,  Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu’na tabi çalışanlar da arabuluculuk düzenlemeleri bakımından İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri kapsamındadır.

7036 sy İş Mahkemeleri Kanun’un getirdiği diğer yenilikler için bkz. İş Mahkemeleri Kanunu (7036 sayılı) İle Yapılan Değişiklikler

Mersin iş davası avukatı olarak hizmet veren hukuk ofisimize, işçilik ücret alacağı, fazla mesai, genel tatil ücreti, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işe iade, boşta geçen süre ücreti ve işe başlatmama tazminatı, iş kazası ve meslek hastalığı davası, sigortalılık ve hizmet tespit davası gibi iş hukukundan doğan uyuşmazlıklar konusunda hukuki destek için ulaşabilirsiniz.

Mersin Arabuluculuk Bürosu uygulamaları, ihtiyari ve zorunlu arabuluculuk, ticari uyuşmazlıklarda zorunlu arabuluculuk, tüketici davalarında zorunlu arabuluculuk konusunda bilgi için ofisimizi arayabilirsiniz.

İş davalarında arabuluculuk ve Arslanbuğa Mersin Avukatlık & Arabuluculuk Bürosu tüm çalışma alanlarına buradan ulaşabilirsiniz.